بایگانی دسته بندی ها: جهان ترجمه

ده کتاب آموزش ترجمه در ایران که باید خواند

ترجمه شاید علم محض نباشد اما شاخه‌ای هنری است که در سطح نوشتاری هم به مهارت‌های ذهنی چندبعدی احتیاج دارد. دانشجویان رشته مترجمی زبان در هر مرکز آموزش عالی می‌بایست از همان ابتدا تسلط کاملی به زبان‌های مورد نظر داشته باشند و تا نیمسال آخر فقط به یادگیری اصول و روش ترجمه و مبانی زبانشناسی بپردازند.

با این حال، بسیاری از مترجم‌های تازه‌کار و علاقه‌مندان به این رشته بدون پیش‌زمینه و آمادگی کافی پا به این عرصه می‌گذارند و از همان آغاز چندین گام از همکلاسی‌های خود عقب می‌مانند. به همین خاطر، دروس و برنامه‌های تمرینی در طول ترم اول حول محور مهارت‌های پایه مانند مکالمه و نگارش درست می‌چرخد.

از سوی دیگر، دانستن دو زبان از دوران کودکی هرگز فرد را به مترجمی حرفه‌ای تبدیل نمی‌کند. برخی درس‌ها را می‌توان از آثار گذشته آموخت، اما بقیه تجربه‌های حل‌مسئله در دنیای ترجمه از راه آزمون و خطای عملی بدست می‌آیند. هر جمله‌ای که مترجم از زبانی به زبان دیگر وصل می‌کند، مسیرهای نورونی تازه‌ای در شبکه‌ عصبی مغز ساخته می‌شود.

گلچین کتابشناسی

فارغ‌التحصیلان رشته مترجمی زبان انگلیسی و مطالعات ترجمه به احتمال قوی کتاب‌های پیشنهادی اینجا را به عنوان دروس تخصصی یا نکمیلی در طول سالهای تحصیل در دانشگاه مطالعه کرده‌اند. با این حال، آن دسته از علاقه‌مندانی که از رشته‌های مشابه مانند آموزش زبان و ادبیات زبان وارد حوزه ترجمه می‌شوند، حتماً از مطالب مفید این کتاب‌ها بهره‌مند خواهند شد.

اُمیدواریم در فرصت‌های بعدی به نقد، معرفی و نمونه‌خوانی این آثار بطور جداگانه در وبلاگ راوشید بپردازیم.

 

• درآمدی به اصول و روش ترجمه، کاظم لطفی‌پور ساعدی، 239 صفحه، چاپ 1387، مرکز نشر دانشگاهی

• اصول و روش ترجمه، حسین ملانظر، 113 صفحه، چاپ 1380، سمت
• 

اصول و روش کاربردی ترجمه، اسماعیل سعیدان، 184 صفحه، چاپ 1392، نشر رهنما

• • راوشید- اصول و روش ترجمه

• آموزش ترجمه، حسن هاشمی میناباد، 233 صفحه، چاپ 1394، مرکز نشر دانشگاهی

 

• • 4. آموزش ترجمه، حسن هاشمی میناباد، 233 صفحه، چاپ 1394، مرکز نشر دانشگاهی

 

• ترجمه مکاتبات و اسناد: رحیم اصلانزاده، جلدهای (1) و (2)، 258+239 صفحه، چاپ 1394، سمت

 

 

• ترجمه متون ادبی، علی خزاعی‌فر، 225 صفحه، چاپ 1392، سمت

راوشید- پترجمه متون ادبی، علی خزاعی‌فر، 225 صفحه، چاپ 1392، سمت

• مترجم خود باشید، پرویز مصلی‌نژاد، محمدرضا اربابی، فاطمه صالحی‌مقدم، 296 صفحه، چاپ منتشران اندیشه

• از پست و بلند ترجمه، کریم امامی، عبدالحسین آذرنگ، جلدهای (1) و (2)، 264+427 صفحه، چاپ 1385، نشر نیلوفر و تجریش

• 

  راوشید- از پست و بلند ترجمه، کریم امامی، عبدالحسین آذرنگ، جلدهای (1) و (2)، 264+427 صفحه، چاپ 1385، نشر نیلوفر و تجریش

• ترجمه‌کاوی، بهاالدین خرمشاهی، 616 صفحه، چاپ 1391، نشر ناهید

1. نخستین درس‌های ترجمه، فرزانه فرحزاد، 96 صفحه، چاپ 1388، مرکز نشر دانشگاهی

نسخه‌برداری از این مطلب همراه با ذکر منبع مانعی ندارد.

کلیدواژگان: ترجمه, مترجم, کتاب, رشته مترجمی زبان, دنیای ترجمه

 

آیا ترجمه ماشینی روزی جایگزین ترجمه انسانی خواهد شد؟

ترجمه در سطح کلان ابزاری بنیادی برای برقراری ارتباط میان دولت‌ها و شرکت‌های بازرگانی با مردم و مشتریان است. برای انجام ترجمه‌های عادی یا به مترجم‌های مستقل مراجعه می‌شود یا به بنگاه‌های ترجمه. با این حال، در سالهای اخیر رقیب تازه‌ای در صنعت ترجمه ظهور کرده که در برخی حوزه‌ها و در برخی زوج‌زبان‌ها هر روز محبوب‌تر می‌شود.

ترجمه ماشینی در چند دهه گذشته بطور چشمگیری گسترش پیدا کرده و اکنون به برهه‌ای رسیده که اغلب دانشجویان از خدمات ترجمه ماشینی برای انجام تکالیف مربوط به خود در زبان‌های خارجی بهره می‌گیرند. در این مطلب می‌‌خواهیم به پنج دلیل عمده‌ای بپردازیم که چرا ترجمۀ ماشینی به این زودی‌ها قادر نخواهد بود جای مترجم‌های انسانی را بگیرد.

ترجمه انس

انی

در ظرف چند سال گذشته، هر چه برنامه‌های یادگیری درباره محتوای واژگانی پیشرفت می‌کند مترجم‌های ماشینی هم دقیق‌تر می‌شوند. دلیلش همان دگرگونی خیره‌کننده فناوریِ محاسبات رایانشی است که هر صنعتی را به فکر بهره‌گیری از هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی برای بهبود کارایی می‌اندازد. به نظر می‌رسد شرکت‌هایی مانند گوگل و مایکروسافت در مورد توسعه ترجمه خودکار بی‌اندازه جدی هستند.

این روزها ماشین‌ها در کارخانه‌ها و دفاتر مختلف دارند جایگزین آدم‌ها می‌شوند و این روند به مرور زمان بی‌رحمانه‌تر هم خواهد شد. با این حال، کسی با اطمینان نمی‌گوید که ترجمه انسانی بطور کامل جایش را به مترجم‌های ماشینی خواهد داد. پرسش زیربنایی این است که مترجم‌های ماشینی چقدر کارا هستند و آیا می‌توانند مترجم‌های انسانی را بیکار کنند؟ کدام از لحاظ کیفیت بهتر است؟ پاسخ چندان سخت نیست. ماشین هرگز قادر نخواهد بود حتی از لحاظ سرعت یادگیری انسان را شکست دهد چه برسد به دقت و کارایی. بگذارید در ادامه به پنج دلیل آشکار اشاره کنیم که چرا مترجم ماشینی هیچ وقت موفق نمی‌شود جای مترجم انسانی را بگیرد.

1) ماشین نمی‌تواند فرهنگ‌ها را درک کند

هیچ راهی برای برنامه‌ریزی ماشین وجود ندارد تا ریزه‌کاری‌های فرهنگی را درک کند. فرهنگ در کشورهای مختلف دارای ترکیب واژگانی متفاوتی است و رابطه یک‌به‌یک با فرهنگ‌های دیگر ندارد. ماشین‌ها آنقدر پیچیده نیستند که اصطلاح‌های عامیانۀ تازه و حتی در برخی مواقع اسامی خاص را تشخیص دهند. در مقابل، گویشوران بومی هر زبان که به بافت فرهنگی و معناهای چندگانه واژگان به اندازه کافی آشنا هستند و در بطن جامعه زندگی می‌کنند، به‌راحتی معادل‌های مناسب را برای هر ترکیب فرهنگی جدیدی در زبان مقصد پیدا می‌کنند.

در حوزه ترجمه شفاهی، برخی واژه‌ها املای یکسانی دارند اما وقتی در لهجه‌های مختلف بطور متفاوتی تلفظ می‌شوند معنای ضمنی دیگری می‌گیرند. تنها یک مترجم انسانی می‌تواند این جزئیات را تشخیص دهد و از معادلیابی تحت‌اللفظی پرهیز کند. سرعت یادگیری ماشین آنقدر نیست که با آهنگ ابداع واژگان فرهنگی با معناهای بی‌سابقه برابری کند. مترجم انسانی آنقدر در فرهنگ و رسانه‌های مربوط به آن غرق می‌شود که در هر لحظه می‌تواند معناهای قدیمی را از معناهای امروز متمایز کند.

 

 

2) ماشین نمی‌تواند واژه را به بافتار متن ربط دهد

 

در هر زبانی، واژگانی چندپهلو وجود دارد که ترجمه‌اش برای ماشین دشوار می‌شود، به‌خصوص در متون ادبی و مطبوعاتی که باید ابتدا بافتار تعیین شود و بعد مفهوم واقعی واژه‌ها شناسایی گردد. برخی عبارت‌ها و جمله‌ها حتی برای انسان هم در نگاه نخست ترجمه‌ناپذیر به نظر می‌رسند چه برسد به ماشین‌ها. برای نمونه، اگر ماشین بخواهد عنوان فیلم Fifty Shades of Gray را به فارسی ترجمه کند، بدون شک دچار دوگانگی می‌شود: 1) پنجاه ته‌رنگ خاکستری، 2) پنجاه ته‌رنگ گری (آخرین کلمه به نام قهرمان داستان اشاره می‌کند و جناس تام است).

البته در سالهای اخیر، ترجمه ماشینی به سبک آماری (SMT) پیشرفت‌های حیرت‌انگیزی کرده است و ماشین برای مثال ارتباط خوبی میان معادلیابی واژگان تخصصی پزشکی و بافتار متن برقرار می‌کند. با این حال، اگر متنی رسمی سرشار از واژگان نوترکیب تخصصی را به ماشین بسپاریم، بی‌دقتی‌هایی در زبان مقصد دیده خواهد شد که درک مخاطب را به هم می‌ریزد و گاهی جمله‌ها معنای منطقی ندارند.

3) محلی‌سازی ماشین برای زبان‌های مختلف دشوار است

عبارت‌های تازه بسته به لهجه هر روز به هر زبانی معرفی می‌شوند. مترجم ماشینی قادر نیست همگام با انسان در  جریان این تحولات قرار بگیرد. از آنجا که ماشین به اصول محلی‌سازی و زیروبم هر زبان آشنا نیست، مجبور می‌شود بطور منظم عبارت‌های جدید را بر مبنای بسامد آنها در بافتارهای جدید بیاموزد تا بتواند معادلیابی درستی اجرا کند.

وقتی می‌گوییم «بیاموزد» به معنای پردازش داده‌های جدید ذخیره‌شده در حافظه سخت است، نه هوش انسانی. به عبارت دیگر، ماشین باید بطور مداوم با الگوریتم‌های تازه برنامه‌نویسی شود و همین بسیار پرزحمت و زمانبر خواهد بود.

4) ماشین نمی‌تواند سبک و لحن را بازتولید کند

هر سند نوشتاری دارای سبک و لحنی متفاوت است؛ امکان دارد شعرگونه باشد، طنز یا تبلیغاتی. ماشین از تشخیص اینها عاجز می‌ماند. تنها مترجم انسانی قادرست واژگانی متناسب با آن سبک و لحن بسازد، چون مسئله در اینجا دیگر یافتن نیست بلکه ساختن است.

بطور خاص، متن‌های ادبی و مطبوعاتی همیشه برای ماشین چالش‌برانگیز می‌شود. مترجم انسانی ماهر و حرفه‌ای بطور طبیعی روح متن را درک می‌کند و ترجمه در زبان مقصد بوی ربات نمی‌دهد.

5) ترجمه بدون ویرایش انسانی کامل نمی‌شود

به یک جمله فارسی یا هر زبان که مادرزادی آموخته‌اید نگاه کنید. اگر الفبای تمام واژه‌ها را کمی جابه‌جا گذاشته باشند باز هم تداخلی در فهم ایجاد نمی‌شود. حالا فرض کنید مترجم ماشینی با غلطی املایی یا دستوری در زبان مبدأ روبرو شود. ماشین‌ها از هوش مصنوعی بهره می‌برند که هر روز بیشتر از دیروز رشد می‌کند. با این حال، هوش ماشینی به گرد پای انسان هم نمی‌رسد.

بله، درست است که ماشین‌ها حافظه قوی‌تر و سرعت بالاتری در پردازش دارند، اما اینها همگی به تولید نسخه‌ای ابتدایی از ترجمه هر متن کمک می‌کند. بعد از اینکه خروجی ماشین بیرون بیاید، بازخوان انسانی و ویراستاران حرفه‌ای باید متن را بررسی و با توجه به هدفی که دارند بازنویسی کنند. مشکل اینجاست که گاهی فرایند ویراستاری انسانی روی نسخه ماشینی از خود ترجمه انسانی مستقیم به‌مراتب پرزحمت‌تر و هزینه‌برتر می‌شود!

 

نسخه‌برداری از این مطلب همراه با ذکر منبع مانعی ندارد.

مطلب مرتبط: ترجمه ماشینی عصبی چیست؟

 

کلیدواژگان: ترجمه, ترجمه ماشینی, مترجم, زبان

 

چگونه مناسب‌ترین مجله‌ خارجی را برای چاپ مقاله پیدا کنم؟

با وجود بالای ده هزار ژورنال علمی که در پایگاه‌های معروف فهرست شده‌‌اند، ارسال نسخۀ پیش‌نویس یک مقاله علمی به مجله نامناسب یکی از اشتباه‌های رایجی است که دانشجویان ایرانی مرتکب می‌شوند؛ فرقی هم نمی‌کند پژوهشگر تازه‌کار باشد یا کهنه‌کار. در بیشتر اوقات، این اشتباه‌ها در ترجمه مقاله بروز می‌کند. نکاتی که باید در طول فرایند پذیرش در نظر بگیرید شامل حوزه فعالیت مجله، محدودیت‌های مربوط به ساختار و محتوای پیش‌نویس و ضریب تأثیر مجله می‌شود.
امن‌ترین مسیر این است که پیش از اجرای پروژه تحقیقاتی و رساندن آن به مرحله ترجمه تخصصی، کمی وقت بگذارید و چند مجله مناسب با عنوان و کلیدواژگان احتمالی مقاله بیابید. حتی می‌توانید با اساتید دانشگاه و هم‌کلاسی‌های قدیمی‌تر مشورت کنید تا مرتبط‌ترین گزینه‌ها را پیشنهاد دهند. اینطوری با سبک نگارش و محتوای مورد نیاز نشریه آشنا می‌شوید و هیچ دردسری از لحاظ ساختار و محتوا برای پذیرش نخواهید داشت.

فرایند رایج پذیرش

اغلب پروژه‌های تحقیقاتی در قالب مقاله در مجله‌ای چاپ می‌شوند که محتوا و ساختار از سوی گروهی هم‌رشته از متخصصان در زمینه علمی مرتبط ارزیابی و سنجش می‌شوند. به این فرایند اصطلاحاً peer review می‌گویند؛ یعنی مقاله‌ها وارد یک سامانه غربالگری، نظارتی و داوری می‌شوند تا هیئت‌تحریریه مجله راحت‌تر به ارزش و اعتبار مقاله پی ببرد.
در این میان، نویسندگانِ نوپا یا کسانی که وارد شاخه‌ای متفاوت در قلمرویی گسترده‌تر می‌شوند شاید با مجله‌های مربوط ناآشنا باشند. از آن سو، نویسندگان باتجربه هم شاید هر دفعه وسوسه شوند در مجله‌های یکسانی مقاله منتشر کنند و از فرصت‌های تازه عقب بمانند؛ به‌خصوص در بازار مجله‌های الکترونیک و نشریه‌های دسترسی‌آزاد.
گاهی حتی کارهای نوآورانه چشمگیر هم وقتی رد می‌شوند که از لحاظ موضوعی با نیازمندی‌های مجله تطابق ندارند. این گونه اشتباه‌ها به دلسردی، اتلاف زمان، پول و انرژی منتهی خواهد شد. در برخی موارد، مقاله به زبان اصلی‌اش هیچ ایرادی ندارد، اما ساختار و محتوایش پس از ترجمه دانشگاهی با کیفیت پایین خراب می‌شود. در هر حال، معیارهای کلیدی زیر را هنگام انتخاب مناسب‌ترین مجله برای مقاله‌تان به خاطر بسپارید:

1) اهداف و حوزه تخصصی

این اطلاعات بطور معمول در صفحه خانگی وبسایت هر مجله نمایش داده می‌شود، اگرنه به دنبال پیوندهایی شبیه «درباره» و «اهداف و حوزه» بگردید. جستجو در این صفحه مشخص می‌کند آیا پروژه‌تان با شرایط مجله همخوانی دارد یا نه.

2) تشابه محتوایی

وقتی چند تا مجله احتمالی برای ارسال پیش‌نویس شناسایی کردید، باید بپرسید آیا مجله تا به حال مقاله‌هایی منتشر کرده که مشابه مال شما باشد؟ در وبسایت هر مجله، کلیدواژه‌ها یا عنوان و بخشی از چکیده مقاله‌تان را در نوار جستجو درج کنید تا کارهای مشابه را مشاهده کنید. اگر حداقل سه مورد مشابه پیدا کنید که در پنج سال اخیر منتشر شده‌اند، تا اینجا انتخاب خوبی کرده‌اید. فهمیدن اینکه مقاله‌های قبلی در مجله‌ای چه ویژگی‌هایی دارند به‌راحتی تعیین می‌کند آیا موضوع و جزئیات پژوهش شما مورد استقبال مخاطبان قرار خواهد گرفت یا نه.

3) ضوابط و محدودیت‌ها

درخواست پذیرش از مجله‌ای که متوجه شود مقاله‌تان فرمت مورد نظر را رعایت نکرده بلافاصله رد خواهد شد. برای نمونه، برخی مجله‌ها مانند «ژورنال جراحی بریتانیا» هرگز گزارش‌های موردی چاپ نمی‌کنند. پس فراموش نکنید پیش از فشردن دکمه ارسال حتماً به قسمت نیازمندی‌ها و محدودیت‌های نگارش نگاهی بیاندازید.
همچنین حواستان به حجم مقاله از لحاظ تعداد کلمه‌ها باشد. بعضی مجله‌ها شاید به خاطر 500 کلمه حجم اضافه از پذیرش مقاله منصرف شوند. یکی از محدودیت‌های دیگر هزینه انتشار است، چون برخی مجله‌ها کارمزد بسیار بالایی برای پردازش و ویرایش دریافت می‌کنند. این هزینه‌ها شامل صفحه‌های دسترسی‌آزاد، صفحه‌های اضافه بر حد مجاز و شکل‌های رنگی نیز می‌شود.

4) ضریب تأثیر

میزان روایی موجود در ضریب تأثیر هر مجله از لحاظ کیفیت محتوایی همچنان بحث‌بر‌انگیز است، زیرا عوامل فراوانی بر رتبه مجله موثر هستند و تمام این عوامل بطور مستقیم با کیفیت مقاله‌های یک مجله مرتبط نیستند. به هر حال، ضریب تأثیر امروزه روشی رایج برای تعیین کیفیت و شهرت یک مجله به شمار می‌رود.
ارسال پیش‌نویس به یک مجله با بالاترین ضریب تأثیر بسیار افتخارآمیز است، اما باید در نظر بگیرید آیا درخواست‌تان بطور کامل با چنین مجله‌هایی تطابق دارد یا نه. در غیر اینصورت مجبور خواهید شد زمان و زحمت زیادی برای درخواست‌ها و بازنویسی‌های پیاپی بکشید.

5) دایره مخاطبان

برخی مجله‌های علمی بنا به سیاست‌های هیئت‌تحریریه چندرشته‌ای هستند، یعنی تنها خوانندگان از یک تخصص را پوشش نمی‌دهند. بنابراین اگر موضوع مقاله‌تان به‌شدت اختصاصی است، سعی کنید دنبال مجله‌هایی باشید که مخاطبان ویژه‌ای دارند هر چند جمعیتش کم باشد. در اینجا مرتبط بودن کمک خواهد کرد به تعداد بیشتری در مقاله‌های مشابه نقل‌قول شوید یا در بخش مراجع قرار بگیرید.

6) حجم گردشکار

منظور همان تعداد شماره‌های یک مجله است که در دوره‌ای یکساله است منتشر می‌کند. برای مثال، مجله‌ای که ماهانه باشد به احتمال بیشتری مقاله‌تان را زودتر مرور می‌کند ولی مجله‌های فصلی و سالانه بیشتر طول خواهد کشید. برای دانشجویانی که قصد دارند مقاله‌ای را زیر دو ماه چاپ کنند، بهترین راه‌حل مجله‌های دسترسی‌آزاد یا open access خواهد بود.

در اینجا به چند پایگاه‌داده معتبر برای جستجوی مناسب‌ترین مجله‌ها برای انتشار مقاله‌تان اشاره می‌کنیم:

https://www.edanzediting.com/journal-selector
https://journalfinder.elsevier.com/

http://jane.biosemantics.org/
https://journalsuggester.springer.com/
https://thinkchecksubmit.org/

نسخه‌برداری از این مطلب همراه با ذکر منبع مانعی ندارد.
کلیدواژگان: ترجمه مقاله, مقاله, ترجمه دانشگاهی, ترجمه تخصصی, ژورنال علمی

مجله‌های دانشگاهی چگونه در سامانۀ نمایه‌سازی علمی (ISI) ارزیابی می‌شوند؟

مجله‌های علمی بطور گسترده از لحاظ کیفیت و تأثیر در محافل دانشگاهی رتبه‌بندی می‌شوند. مهمترین هدف ارزیابی این است که جایگاه هر مجله در حوزه تخصصی‌اش مشخص شود. همچنین، میزان شهرت علمی و دشواری انتشار یک مقاله در مجموعه‌ای از مجله‌های دانشگاهی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
وقتی چکیده یک مقاله فارسی را پس از انجام ترجمه تخصصی در سامانه‌های علمی ثبت می‌کنید تا مناسب‌ترین نشریه از میان فهرست انتخاب شود، با امتیازهایی روبرو می‌شوید که برایتان معنای خاصی ندارند. فقط حدس می‌زنید که هر چه بالاتر باشد مطمئن‌تر!

ارزیابی‌های جانب‌دارانه

سنجه‌های رتبه‌بندی مجله‌ها از دیرباز توسط نهادهای آموزشی بزرگ و یا رأی‌گیری هیئت‌علمی تعیین می‌شود. گذشته از اینکه ابزارهای ارزیابی بطور رسمی در کشورهای مختلف یکسان نیست، نوعی سوگیری نیز در نمایاندن کیفیت و اعتبار مجله‌ها وجود داشته است. همین به اختلاف‌نظر و رتبه‌بندی نادقیق میان نهادهای پیشگام در عرصه تولید علم منجر شده است.
بسیاری از نهادها چندین منبع بیرونی را برای ارزیابی کیفی مجله‌ها به کار می‌گیرند؛ یعنی از منخصصان اصلی در هر حوزه خاص نظرسنجی می‌کنند و به هر مجله بر مبنای معیارهایی خاص نمره می‌دهند. با این حال، چنین رویکردی همچنان در معرض سوگیری قرار دارد.
بنابراین، دولت‌ها، نهادهای آموزشی و طلایه‌داران پژوهش در علم‌سنجی به سراغ فهرستی از سنجه‌های عینی رفته‌اند تا کیفیت مجله‌های دانشگاهی را بدون نیاز به ارزشیابی فردی برآورد کنند.
در این میان، چندین معیار کیفی پیشنهاد شده که اغلب بر مبنای نقل‌قول نویسندگان مقاله‌ها هستند:

ضریب تأثیر

این معیارِ کمّی بیانگر تعداد میانگین نقل‌قول‌های مقاله‌های علمی از یک مجله در زمینه‌ای تخصصی‌ است. ضریب تأثیر در واقع ابزاری برای ارزیابی مقایسه‌ای در سطح ملی یا بین‌المللی است که فراوانی استنادهای نگارشی به مجله در بازۀ دوساله را آشکار می‌کند.
ضریب تأثیر یا همان ایمپکت فکتر که گاهی بر سر زبان دانشگاهیان ایرانی می‌چرخد، نخستین بار به پیشنهاد یوجین گارفیلد در دهه 1960 در موسسه اطلاعات علمی (ISI) برای فهرست‌بندی مجله‌های دانشگاهی به کار گرفته شد. این معیار هر سال توسط موسسه اطلاعات علمی بر مبنای تعداد نقل‌قول‌ها و ارجاع‌ها به هر مجله محاسبه و گزارش داده می‌شود.
ضریب تأثیر ارتباطی به کیفیت مقاله یا شهرت نویسنده ندارد، بلکه بطور اختصاصی برای رتبه‌بندی مجله‌ها استفاده می‌شود. فرمول محاسباتی این ضریب چندان پیچیده نیست. برای نمونه، فرض کنید در سال 1395، 250 نقل‌قول به مقاله‌های دو سال قبل آن مجله شناسایی شود. همینطور 30 و 40 مقاله تخصصی به‌ترتیب در آن سالهای مجله چاپ شده باشد. برای محاسبه ضریب تأثیر، 50 را تقسیم بر 70 (مجموع مقاله‌ها) می‌کنند تا 3.57 حاصل شود.
در این لحظه، بیشترین مقدار ضریب تأثیر برای مجله‌های دانشگاهی دنیا برابرست با حدود 60 مربوط به The New England Journal of Medicine. این مقدار برای مجله‌های علمی در ایران معمولاً زیر 5 است.

عامل‌ویژه

همچنین معروف به آیگن‌فاکتور (آیگن یک واژه آلمانی به معنای ویژه است)، این شاخص رتبه‌بندی به اهمیت کلیِ هر مجله دانشگاهی بر اساس تعداد نقل‌قول‌های موجود از نشریه‌های برتر می‌پردازد. عامل‌ویژه در سال 2008 توسط جوین وست و همکارش در دانشگاه واشینگتن ابداع شد.
فرق این معیار با ضریب تأثیر این است که به نقل‌قول‌های موجود در نشریه‌های با رتبه‌بندی بالا وزن بیشتری می‌دهد و با زمانی مقایسه می‌کند که نقل‌قول‌ها در نشریه‌های رده‌پایین وجود داشته باشند. عامل‌ویژه همچنین کیفیت دسترسی پژوهشگران به محتوای مجله را برمبنای فراوانی میانگین نشان می‌دهد.
این عامل بسته به اندازه یک مجله تغییر می‌کند. اگر حجم مقاله‌های موجود در مجله دوبرابر شود، امتیازش هم در بازه یکساله دوبرابر می‌شود. امتیازهای مربوط به عامل‌ویژه در وبسایت اختصاصی خودش محاسبه و اعلام می‌گردد.

سایمگو

این معیار به اندازه‌گیری نفوذ علمی هر مجله دانشگاهی از لحاظ تعداد نقل‌قول‌هایش در بانک اطلاعاتی اسکوپوس می‌پردازد. سایمگو به کوشش یک گروه پژوهشی به همین نام در دانشگاه گرانادا (اسپانیا) توسعه یافته و اجرا می‌شود.
فراگیری جهانی مهمترین ویژگی این معیار است. سایمگو یکی از ابزارهای نوین در رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و نشریه‌های علمی به شمار می‌رود که حتی به بازدیدکننده امکان می‌دهد معیارهای ارزیابی را خودش تعیین کند.

شاخص‌اچ

اغلب در مورد میزان بهره‌وری و تأثیر علمی هر نویسنده علمی به کار می‌رود، اما برای رتبه‌بندی مجله‌های دانشگاهی نیز استفاده شده است. به عبارت دیگر، این شاخص می‌تواند پژوهشگران پرنفوذ را از کسانی که صرفاً تعداد زیادی مقاله چاپ کرده‌اند متمایز کند و میزان تخصص پژوهشگران را در هر حوزه علمی خاص نشان دهد.
برای مثال، اگر نمره شاخص‌اچ فردی 5 محاسبه شده باشد، یعنی این فرد دارای 5 مقاله است که دست‌کم 5 بار از نشریه‌های دیگر به آنها استناد شده است.
شاخص‌اچ در سال 2005 توسط فیزیکدانی به نام یورگه هیرش مطرح شد و این شاخص از حرف اول نام خانوادگی وی ریشه می‌گیرد.

نظرسنجی کارشناسی

در این روش، کیفیت نشر و سطح مشارکت مجله از طریق پژوهشگران، اساتید و دانشجویان فعال در حوزه‌ای خاص برمبنای فهرستی از معیارها مورد نظرسنجی و امتیازدهی قرار می‌گیرد.

نسخه‌برداری از این مطلب همراه با ذکر منبع مانعی ندارد.
کلیدواژگان: ترجمه, مقاله, ترجمه تخصصی, مجله‌های علمی, ضریب تأثیر