یک متن آماده برای ترجمه چه خصوصیت‌هایی دارد؟
در نگاه اول، این سوال شاید کمی عجیب به نظر برسد، چون از دید مشتریان قرارست ترجمه آماده شود نه متن اصلی. با این حال، بخشی از کیفیت نهایی ترجمه تخصصی به متن مبدأ بستگی دارد. این روزها نوشته‌های فارسی بسیار کمی پیدا می‌شود که از هر لحاظ برای ترجمه به زبانهای دیگر آماده باشد.
صاحبان متن گاهی پس از تحویل گرفتن ترجمه با کیفیت پایین در زبان مقصد روبرو می‌شوند، بدون اینکه محدودیت مترجم را در وفاداری به خاستگاه متن نظر بگیرند. نباید از حق گذشت، ترجمه یک محصول است و نمی‌تواند ماهیت مواد خامش را اصلاح کند. این مسئله بیشتر در مواقعی دردسرساز می‌شود که متن قرارست در نرم‌افزارهای مترجم‌یار پردازش و پیاده‌سازی شوند.
مطلب مرتبط: ده کتاب آموزش ترجمه در ایران که باید خواند
بسیاری از مراکز ترجمه ابتدا متن اصلی را مرور می‌کنند و سپس از لحاظ کیفی مورد تأیید قرار می‌دهند. چنانچه متن برای ترجمه آماده نباشد، به گروه ویراستاری سپرده می‌شود. ایراد عمده در چنین مرحله‌ای دور ماندن صاحب متن از تغییرات ناخواسته در متن اصلی است. بنابراین از نویسندگان یا سفارش‌دهندگان سفارش‌های ترجمه انتظار می‌رود که چندین اقدام ضروری را پیش از سپردن متن برای ترجمه انجام دهند.
- ساختار کلی
چنانچه می‌خواهید متن ترجمه را به جایی نشان دهید که معیارهای خاصی برای تأیید یا پذیرش دارد، حتماً هنگام نگارش و بازخوانی در نظر بگیرید. در غیراینصورت به یکی از مشتریان ناراضی تبدیل خواهید شد که مترجم وفادار را مقصر می‌بیند! برای مثال، قبل از اینکه دنبال ترجمه مقاله دانشگاهی خود باشید، ساختار عناوین و حجم هر قسمت را با توجه به پیش‌نیازهای مجله‌ای که برای چاپ در نظر دارید بازسازی کنید. به همین ترتیب، کتاب علمی خود را با توجه به شیوه‌نامه هر ناشر مورد نظر بنویسید. هیچ مترجمی بدون هماهنگی با نویسنده نمی‌تواند جای بخش «یافته‌ها» و «نتایج» را عوض کنید یا حجم هر بخش را تغییر دهد. اینها در وهله اول وظیفه نویسنده است.
- جمله‌بندی
ساختار زبان فارسی با زبانهای دیگر تفاوت می‌کند. اگر به مترجم اجازه نداده باشید که به‌شیوه آزاد روی متن کار کند، جمله‌بندی‌ها بدون هیچ تغییری عیناً وارد زبان مقصد خواهد شد. برای نمونه، سعی کنید پاراگراف‌ها و جمله‌های مقاله دانشگاهی خود را کوتاه‌تر و مرتب‌تر بنویسید. نشریه‌های علمی هنگام پذیرش یک مقاله معمولاً پیش‌بینی نمی‌کنند که متن از زبان دیگری ترجمه شده است.
مطلب مرتبط: آیا ترجمه ماشینی روزی جایگزین ترجمه انسانی خواهد شد؟
- ترجمه‌پذیری
در حالت پیش‌فرض، ترجمه‌ها با نزدیک‌ترین معادل‌های موجود و لحن رسمی انجام می‌شوند. در مورد ترجمه‌پذیری متن خود با گروه ترجمه کمی مشورت کنید و با محدودیت‌هایش آشنا شوید. هیچ متنی ترجمه‌ناپذیر نیست، ولی شاید نویسنده یا مخاطبانش همان لذت و درک را در زبان دیگر تجربه نکنند.
اگر یک کتاب ادبی مانند شعر یا نثر منظوم نوشته‌اید، یادتان باشد میزان آزادی و وفاداری مترجم در تبدیل اثر به زبان دیگر را تعیین کنید. هر چه بیشتر به مترجم آزادی بدهید، متن در زبان مقصد کمتر بوی غریبگی خواهد داد.
- واژگان فنی
در صورتی که کتاب یا مطلب تخصصی برای ترجمه دارید، ابتدا یک جدول دوستونی درست کنید که اصطلاح‌های تخصصی و پرکارد متن را فهرست می‌کند. سپس در انتهای بدنه متن قرار دهید و از مترجم بخواهید که پیش از شروع ترجمه به معادلیابی آنها بپردازد یا معادل‌های مورد نظر شما را بررسی کند. در این شیوه، هر گونه اشتباه احتمالی در انتخاب واژگان فنی در زبان اصلی برطرف خواهد شد.
برای مثال، اگر «همسانگرد» را اشتباهی «ناهمسانگرد» در یک مقاله فیزیک قرار داده باشید، معمولاً مترجم‌ها متوجه نمی‌شوند و همان غلط را منتقل می‌کنند. پس سعی کنید تا جایی که امکان دارد از انتقال اشتباه در مفاهیم و اصطلاح‌ها جلوگیری کنید. همچنین از مترجم بخواهید اگر متوجه ابهام یا اشتباهی شد، حاشیه‌نویسی کند و بعد ترجمه را در حالت درست انجام دهد.
مطلب مرتبط: شعر تا چه اندازه ترجمه‌ناپذیر است؟
- املایی
مترجم‌ها اغلب شکل درست هر اشتباه املایی را حدس می‌زنند و بدرستی ترجمه می‌کنند. با این حال، امکان دارد قضاوت مترجم نادرست بوده باشد و متن مقصد از حالت اصلی خارج شود. بهترست خودتان یا نویسنده یکبار متن را باحوصله بازخوانی کنید و مسئولیتش را به عهده مترجم نگذارید. برای این کار می‌توانید از محیط ورد یا نرم‌افزارهای ویراستاری مخصوص بهره ببرید.
پردازش‌پذیری
امروزه مترجم‌های حرفه‌ای سرتاسر جهان در محیط نرم‌افزارهای پیشرفته مانند ترادوس کار می‌کنند و ناگزیر باید فایل‌های ترجمه را ابتدا به قالبی سازگار تبدیل کنند. همچنین در انتهای پروژه باید بتوانند طوری خروجی بگیرند که برای مشتری قابل‌رویت و استفاده باشد. مهمترین مزیت‌های این فناوری را می‌توان بهبود دقت، افزایش سرعت و کیفیت معادلیابی تخصصی دانست.
چنانچه می‌دانید مترجم قرار نیست در محیط واژه‌پردازهای معمولی مانند مایکروسافت ورد کار کند، در صورت امکان برایش پی‌دی‌اف، عکس و دست‌نوشته نفرستید. اینها قابل‌پردازش نیستند و احتمال به‌هم‌ریختگی متن افزایش خواهد یافت.
از این گذشته، جستجوی واژگان در متن خامی که قابل‌پردازش باشد راحت‌تر انجام می‌شود. متن پردازش‌پذیر امکانی فراهم می‌آورد که حافظه متنی از نرم‌افزار تولید شود تا در سفارش‌های مشابه بعدی در هزینه صرفه‌جویی کنید و با سرعت بیشتر تحویل بگیرید.
در نهایت اگر قصدتان این بوده که متن اصلی از هر گونه تغییر محافظت شود، یک نسخه پی‌دی‌اف هم به عنوان مرجع برای مترجم ارسال کنید.
مطلب مرتبط: چه معیارهایی بر هزینه ترجمه شفاهی تأثیر می‌گذارد؟
نسخه‌برداری از این مطلب همراه با ذکر منبع مانعی ندارد.
راوشی
راوشید
راوشید
راوشید
راوشید