بایگانی دسته بندی ها: چاپ کتاب

آنچه بهترین نویسندگان نیز باید درباره ویراستاری بدانند

شاید نامشان روی جلد درج نشده باشد، اما پرفروش‌ترین کتاب‌های علمی و ادبی به هر زبانی دارای ویراستاران حرفه‌ای بوده‌اند. با این حال، برخی از نویسندگان کهنه‌کار نیز ادعا می‌کنند مهارت‌های لازم برای پالایش متن را دارند و هرگز به این خدمات نیاز پیدا نخواهند کرد. نکته اینجاست که قضاوت در مورد کیفیت باید عینی باشد و برای همین عاقلانه است که وظیفۀ ویراستاری به دیگران سپرده شود.

در فرایند تولید کتاب، گاهی طراحی روی جلد اثر را تخصصی جداگانه می‌بینند، اما ارزش ویراستاری را به همان اندازه درک نمی‌کنند. فقط کافیست چند صفحه از کتاب‌های نویسندگان «همه‌فن‌حریف» را ورق بزنید تا به چند ایراد دستوری یا حتی غلط املایی برخورد کنید. از این گذشته، ناشران و نویسندگان به‌ندرت آگاهی دارند که چطور باید کار ویراستار را ارزیابی کنند. در برخی مواقع، این نوع تقسیم نقش‌ها به فاجعه منجر می‌شود. برای مثال، ویراستاران آنقدر متن را شخم می‌زنند که شالودۀ اثر نابود می‌شود.

ویراستاری نباید سلیقه‌ای باشد، بلکه باید انتظارهای پدیدآورندۀ اثر را برآورده کند. درست است که قواعدی درباره دستور زبان، رسم‌الخط و حروفنگاری وجود دارد، ولی گاهی اینها با نیتی خاص توسط نویسنده زیر پا گذاشته می‌شوند، به‌ویژه در آثار نوین ادبی. به همین خاطر، نسخۀ‌های ویراسته همواره یکبار بصورت سطربه‌سطر از سوی نویسنده تأیید یا رد می‌شوند. تنها نگرانی در این مرحله به میزان اعتماد مربوط می‌شود و اینکه آیا ویراستاری به باری از دوباره‌کاری بر دوش نویسنده تبدیل خواهد شد یا نه.

بنابراین ناشران و نویسندگان بزرگ اغلب فردی را برای پالایش متن خود انتخاب می‌کنند که قواعد را به‌خوبی می‌شناسد، متن را بطور متعادل بازنویسی می‌کند و آنقدر انعطاف‌پذیری دارد که به سبک هر نویسنده احترام بگذارد و از دستکاری شخصی پرهیز کند.

چه نوع نویسنده‌ای هستید؟

پیش از آنکه به نکته‌های مربوط به جستجو و گزینش ویراستار مناسب بپردازیم، ابتدا باید درباره خودتان در مقام پدیدآورنده اثر فکر کنید. باید ببینید به کدام دسته نزدیک‌تر هستید. وقتی ویراستار از دلیل صحنه‌ای خاص در داستان سوال می‌کند به‌راحتی می‌پذیرید که حذف شود؟ یا وقتی ویراستار کوچک‌ترین تغییری به کلمات می‌دهد بی‌درنگ جبهه‌گیری می‌کنید؟ البته گاهی نویسندۀ مستقل نیستید و اثر شما به ناشران سپرده شده است؛ پس باید این دغدغه‌ها را با تمام اعضای درگیر تا قبل از مرحله ویراستاری در میان بگذارید.

 

مقاله مرتبط: چاپ کتاب بطور مستقل و از راه قرارداد با ناشر چه تفاوت‌هایی باهم دارند؟

 

چه نوع ویرایشی لازم دارید؟

سطح‌های مختلفی در این حوزه وجود دارد. بعضی آثار دارای ویراستار تکوینی هستند، ولی در مقابل هم به تشخیص شما یا ناشر فقط به بازخوانی معمولی نیاز خواهد بود. ویراستار تکوینی یعنی کسی که متن را از لحاظ علمی، ادبی و زبانی بطور همزمان بررسی می‌کند و تقریباً نقش مشاور را برای نویسنده ایفا می‌کند. بازخوانی بطور معمول به اصلاح ایرادهای املایی و دستوری محدود می‌شود. بنابراین یادتان باشد مرزبندی اینها را گم نکنید.

در ایران، ماهانه بطور متوسط 8000 عنوان کتاب وارد بازار می‌شود. برای اینکه در این همهمه دیده شوید راهی نیست جز اینکه اثری بی‌نقص از خودتان در قفسه‌های کتابفروشی به جا بگذارید. در مورد غلط‌های املایی صحبت نمی‌کنیم که این روزها در آثار شتابزده رواج پیدا کرده، بلکه منظورمان بی‌نقص از لحاظ جمله‌بندی، سیر منطقی روایت، صحت اصطلاح‌های علمی، ازهم‌گسیختگی ساختار متن و ایرادهایی در سطوح پیشرفته که هرگز با چشمان خودتان به‌تنهایی مشاهده نخواهید کرد.

انتخاب ویراستار

1. در همان حال که انعطاف‌پذیر هستید نیازمندی‌های خود را تعیین کنید. شاید کسی را برای بازخوانی در نظر بگیرید ولی از او بخواهید اگر اثر به ویراستاری سنگین نیاز دارد حتماً اطلاع دهد. از ویراستار باید چند صفحه نمونه‌کار روی کتاب‌تان درخواست کنید تا به توافق برسید. برای این مرحله کوتاه حتماً دستمزد پرداخت کنید. در این فرایند باید احساس کنید که ویراستار قرارست اثرتان را جلا دهد نه اینکه از درخشندگی بیاندازد. چنانچه حس کردید سوءبرداشتی در مورد مفهوم متن بوجود آمده با آرامش و بدون درگیری از ویراستار بخواهید که ادامه کار را با رویکردی متفاوت انجام دهد.
2.  میزان حساسیت خود به اثر را بگویید. اگر وسواس خاصی به تغییر محتوا دارید یا می‌خواهید فقط ایرادهای واضح در متن برطرف شود، حتماً با ویراستار در میان بگذارید. البته این دیگر اسمش بازخوانی می‌شود و در واقع کار ویراستار را با همان دستمزد آسان‌تر کرده‌اید. ویراستارانی که متن را با نگاهی عینی و به دور از تعصب معاینه می‌کنند بی‌تردید اثرتان را به سطحی متفاوت از کیفیت کنونی می‌رسانند؛ پس این حس که سبک خلاقانه‌‌تان خراب می‌شود یا در سلیقه‌تان دخالت شده کنار بگذارید. باور کنید موفق‌ترین نویسندگان جهان نیز ویراستاری می‌شوند؛ نه یک بار بلکه لایه‌به‌لایه توسط افراد مختلف.

 

نسخه‌برداری از این مطلب همراه با ذکر منبع مانعی ندارد.

 

مقاله مرتبط: کتابی نوشته‌ام و دنبال ناشر خوب می‌گردم، چه کار کنم؟

 

 

آیا چاپ کتاب به روش افست و دیجیتال بر یکدیگر مزیت‌هایی دارند؟

پاسخ کوتاه: خیر.

حالا اگر حوصله دارید، پاسخ بلندتر راوشید را بخوانید. در صنعت نشر، واقعاً چه تمایزی میان چاپ به روش دیجیتال و افست وجود دارد؟ کاغذ، جوهر، دستگاه، شمارگان؟ بگذارید نگاهی دقیق‌تر به تفاوت‌های میان این دو روش بیاندازیم، و اینکه در هر سفارش چاپ چگونه باید انتخاب درستی کنیم.

چاپ افست در برابر چاپ دیجیتال

در این فناوری قدیمی‌تر که لیتوگرافی هم خوانده می‌شود، دستگاه چاپ از زینک‌ها یا ورقه‌های فلزی (معمولاً آلومینیومی) برای انتقال تصویر با رنگ‌های چهارگانه CMYK از میان غلتک‌ها برروی برگه کاغذ استفاده می‌کند. بطور کلی، اصطلاح افست به این روش نسبت داده می‌شود چون جوهر بطور مستقیم برروی کاغذ آغشته نمی‌شود.

در مقابل، دستگاه چاپگر در روش دیجیتال با زینک‌ها سروکار ندارد و در عوض مشتری با گزینه‌های دیگری مانند تونر در دستگاه‌های لیزری و جوهر مایع در دستگاه‌های صنعتی بزرگ روبرو می‌شود.

تا زمانی که مشخصات و هدف یک پروژه چاپ تعریف نشود، افست و دیجیتال هیچ مزیتی بر یکدیگر ندارند. در ادامه به چند ویژگی اشاره می‌کنیم که این دو روش را از یکدیگر متمایز می‌کند.

 

1) شمارگان

عبارت «نشریات کثیرالانتشار» را حتماً شنیده‌اید. تمام روزنامه‌ها، مجله‌ها و کتاب‌های فروشگاه که با تیراژ بالا چاپ می‌شوند از روش افست بهره می‌برند. تهیه ورقه‌های فلزی شاید در دوره اول چاپ مقرون‌به‌صرفه به نظر نرسد اما در دوره‌های بعدی جبران می‌شود.

حالا 100 عدد کارت ویزیت یا 200 عدد تراکت اختصاصی را فرض کنید که یکبار پخش و مصرف خواهند شد. در این شمارگان پایین، چاپ دیجیتال مناسب‌تر خواهد بود. صاحب پروژه اگر دوباره نیاز به چاپ داشته باشد به همان اندازه سفارش می‌دهد و نیازی نیست تیراژهای بالا را بیهوده انبار کند.

2) کیفیت ظاهری

از آنجا که همه محصولات کاغذی قرار نیست برچسب قیمت بخورند و در قفسه‌های مغازه نمایش داده شوند، کیفیت ظاهری همیشه در اولویت نیست. در چاپ افست، بالاترین وضوح و جزئیات ممکن از تصاویر و متن تولید می‌شود و احتمال خط‌افتادگی و لکه‌های جوهر بسیار کمتر است. در مقابل، چاپ دیجیتال با توجه به محدویت‌هایی که در تجهیزات دارد، کیفیت پایین‌تری مخصوص کاربردهای غیرتجاری ارائه می‌دهد.

3) جنس کاغذ

با اینکه فناوری دیجیتال در سالهای اخیر پیشرفت‌های چشمگیری کرده، اما انعطاف‌پذیری دستگاه‌های چاپ افست از لحاظ مشخصات، ابعاد، جنس و برش کاغذ همچنان بیشتر است. بدین ترتیب، برخی کارت‌های تبریک فانتزی را هرگز نمی‌توان چاپ دیجیتال کرد. برخی کتاب‌ها با طراحی ظاهری ساده را می‌توان بسته به نیاز هم در شمارگان بالا چاپ افست و هم در شمارگان پایین چاپ دیجیتال کرد.

4) تغییرپذیری

فرض کنید در محتوای محصول یک اشتباه صفحه‌آرایی یا حروفنگاری رخ داده باشد. در چاپ دیجیتال، هر لحظه می‌توان داده‌ها را اصلاح کرد و بدون هیچ هزینه‌ای دوباره به چاپخانه فرستاد. در چاپ افست، داده‌ها برروی زینک‌ها ثبت می‌شود و هر گونه در خواست تغییر جدید مانع ادامه فرایند چاپ خواهد شد.

5) رنگ‌آمیزی

در چاپ افست، ظرافت و تنوع رنگ‌ها به مراتب بیشتر است، در حالی‌که چاپ دیجیتال اغلب برای محصولات سیاه‌وسفید عادی استفاده می‌شود. شاید برایتان پیش آمده باشد پوستری را به دفاتر معمولی خدمات کامپیوتری داده باشید تا در دستگاه‌های دیجیتال چاپ شود. بعد با کمال تعجب متوجه می‌شوید که این سبز و آبی دقیقاً همانی نیست که در صفحه لپ‌تاپ دیده بودید.

6) زمان

فلسفه چاپ دیجیتال این بوده که عامل زمانبر در آماده‌سازی زینک‌ها را در روش افست بهبود دهد تا نیازها و اهداف خاصی در این صنعت پوشش داده شود. شاید اصطلاح «چاپ بنابر تقاضا» را شنیده باشید. وقتی کسی در فروشگاه آمازون یک کتاب تکی می‌خرد، انتظار نداشته باشید که همیشه در انبار موجود باشد. چاپ دیجیتال سریع‌ترین مسیر برای تولید یک نسخه از هر اثر خواهد بود.

7) هزینه

هر چی پول بدی آش میخوری. البته این را از دیدگاه مصرف‌کننده نگفتیم، بلکه از دیدگاه ناشر یا صاحب پروژه بود. وقتی محصولی با طراحی و رنگ‌آمیزی فاخر و برش‌های نوآورانه در شمارگان بالا چاپ افست می‌شود، از لحاظ هزینه‌های سربار و اقتصاد مقداری به‌مراتب به‌صرفه‌تر خواهد بود. وقتی محصول به‌خوبی طبق پیش‌بینی در بازار فروش برود، خودش هزینه‌های انبارداری و دوره‌های بعدی چاپ را جبران خواهد کرد.

نتیجه‌گیری

چاپ افست و دیجیتال هر دو روش‌های سودمندی برای چاپ محصولات کاغذی هستند. هر کدام مزیت‌ها و معایب خاصی برای هر نوع پروژه دارد. بنابراین، نیازها و شرایط شما حکم می‌کند که کدام روش بر دیگری اولویت خواهد داشت. شمارگان یکی از مهمترین مرزهای تمایز میان چاپ افست و دیجیتال را نمایان می‌کند، اما این به شرایط بازار بستگی دارد.

برای مثال، شاید امکانات تازه فناوری و قیمت تمام‌شده محصولات مشابه طوری باشد که امروز این عدد 1000 نسخه باشد، اما سال بعد به 500 کاهش یابد. در پروژه‌های تجاری چاپ به قصد فروش، انتخاب نهایی به میزان سرمایه‌گذاری و بازدهی مورد انتظار بستگی دارد. باید توازنی منطقی میان زمان، هزینه، ریسک و سود برقرار کنید.

 

نسخه‌برداری از این مطلب همراه با ذکر منبع مانعی ندارد.

کلیدواژگان: چاپ, چاپ کتاب, دیجیتال, افست, صنعت نشر

 

چاپ کتاب بطور مستقل و از راه قرارداد با ناشر چه تفاوت‌هایی باهم دارند؟

سرانجام، شب‌های طولانی نشستن جلوی صفحه کامپیوتر تمام می‌شود؛ فنجان پشت فنجان قهوه که شمارش از دست‌تان در رفته است. کتاب‌تان را در فصل اول با وسواسی خاص بازنویسی می‌کنید و کار آماده می‌شود. همه باید باخبر شوند!

 

وقتی فرایند تألیف یا ترجمه کتاب به پایان می‌رسد، دنیای چاپ و نشر و مخاطبان منتظرش می‌ماند. نویسندگان مدت‌هاست که از طریق انتشاراتی‌ها به بازار کتاب معرفی می‌شوند. با اینکه نشر سنتّی همچنان پرطرفدار باقی مانده، اما نویسنده‌ها امروزه با گزینۀ دیگری روبرو هستند به نام خودناشری یا همان «ناشرمولفی»؛ یعنی خودشان هم مولف باشند و هم ناشر. در این مطلب می‌خواهیم مزیت‌ها و عیب‌های این دو شیوه را بررسی کنیم.

نشر سنتّی

برای آنکه کتاب‌تان را یک ناشر رسمی چاپ کند، ابتدا باید نسخه اولیه را همراه با نامه درخواست به دفتر نشریه ارسال کنید. بطور معمول، مدیر انتشاراتی یا ویراستارش یکبار محتوای کتاب را مرور می‌کنند و تصمیم می‌گیرند آیا برای عقد قرارداد انتشار مناسب است یا نه. در اینجا پیشنهاد می‌کنم فیلم سینمایی The Word را تماشا کنید. کنار آمدن با ناشران سنتّی برای خودش دشواری‌ها و امتیازهایی دارد.
قرارداد کتاب در این شیوه شامل حقوق مادی و معنوی اثر برای نویسنده و ناشر است. در برخی مواقع، کلیه حقوق با یک مبلغ ثابت از نویسنده خریداری می‌شود. در اکثر مواقع، ناشر مبلغ پیش‌پرداخت و درصدی از قیمت پشت جلد به ازای شمارگان چاپ‌شده یا فروش‌رفته به پدیدآورنده می‌دهد. سپس مسئولیت طراحی، چاپ، پخش و بازاریابی اثر به ناشر واگذار می‌شود.

مطلب مرتبط: کتابی نوشته‌ام و دنبال ناشر خوب می‌گردم، چه کار کنم؟

ناشرمولفی

در سالهای اخیر، نویسندگان شروع به انتشار آثار خود بطور مستقل و ارزان‌تر بر بستر اینترنت کرده‌اند. روند افزایشی در نشر دیجیتال با پیدایش فروشگاه‌های آنلاین و نرم‌افزارهای کتابخوانی مانند کتابراه، طاقچه و فیدیبو در ایران همبستگی داشته است. در موارد نادر، مولفان ترجیح می‌دهند هزینه‌های چاپ کاغذی کتاب خود را شخصاً به عهده بگیرند و سود بیشتری از این سرمایه‌گذاری کسب کنند. در هر حال، انگیزۀ هر نوع ناشرمولفی این است که سرنوشت کتاب را به هر قیمت و زحمتی شده پدیدآورنده تعیین کند و هیچ واسطه‌ای در میان نباشد.
برای هیچ نویسنده و هیچ کتابی نمی‌توان یکی از شیوه‌های نشر را نسخه‌پیچی کرد، ولی می‌توان چندین عامل مهم را پیش از انتخاب در نظر گرفت:

زمان

مدت نگارش و آماده‌سازی هر اثر را مولف طبق نیازمندی‌های خودش مشخص می‌کند، ولی فرایند نشر سنتّی بطرز شکنجه‌واری زمانبر و خارج از حیطه اختیارات مولف می‌شود. اول مجبورید نسخه پیش‌نویس را به دفتر نشریه تحویل دهید تا در میان انبوهی از پیش‌نویس‌های دیگر قرار بگیرد. مرور و انتخاب از میان این همه اثر معمولاً ماه‌ها طول می‌کشد و بستگی دارد شما در کجای صف باشید.
وقتی نوبت به کتاب‌ شما برسد، احتمال مردودی دور از انتظار نیست. بسیاری از نویسنده‌های مشهور جهان مانند جی‌.کی‌.رولینگ (رمان‌های هری‌پاتر) بارها دست رد از ناشران سنتی خوردند تا بالاخره پیشنهاد قرارداد دریافت کردند. حتی پس از اینکه کتاب مورد پذیرش قرار بگیرد، انجام کارهای اداری، رساندن به چاپخانه و در نهایت قفسه‌های کتابفروشی ماهها طول می‌کشد.
در مقابل، ناشرمولفی که خودش طراحی، آماده‌سازی و چاپ اثر را به عهده می‌گیرد، معمولاً زیر یک ماه به نتیجه دلخواه می‌رسد. این بازه در مورد نشر دیجیتال تا ده روز هم کاهش پیدا می‌کند.

مطلب مرتبط: آیا چاپ کتاب به روش افست و دیجیتال بر یکدیگر مزیت‌هایی دارند؟

سرمایه و مسئولیت

نباید از حق گذشت؛ زمانبر بودن نشر سنّتی دلیل محکمی دارد. در دفتر ناشر، گروهی از کارشناسان در قالب یک پروژه همکاری می‌کنند تا محصولی با بالاترین کیفیت ممکن تولید شود. وقتی نسخه ویراسته اثری آماده شود، پدیدآورنده دیگر وظیفه‌ای ندارد. صفحه‌آرایی، طراحی جلد، انجام کارهای اداری، چاپ، پخش و تبلیغات همگی طبق قرارداد بر عهده ناشر خواهد بود.
چنانچه مسیر ناشرمولفی را پی بگیرید. هزینه تک‌تک این مراحل از جیب خودتان تأمین خواهد شد. بنابراین نویسنده‌ای که قصد سودآوری از دارایی و سرمایه شخصی نداشته باشد، بهترست بخشی از حقوق مادی اثر خود را در قبال مبلغ و درصدی عادلانه به ناشران حرفه‌ای واگذار کند.
یادتان باشد تنها سرمایۀ نویسنده در نشر سنّتی همان زمان و مهارت است، در حالی که ناشر باید در قبال پرداخت دستمزد اولیه روی آینده فروش اثر در بازار ریسک کند.

سلیقه

از آنجا که بیشتر ناشران سنتّی دنبال سودآوری بالا از محصولات خود هستند، از ویراستار می‌خواهند برای جذب مخاطبان بیشتر در بازار مقصد هر تغییری لازم باشد به ساختار و محتوای کتاب بدهد. گاهی نویسنده از چنین دستکاری ناراضی می‌ماند و توافق میان طرفین دچار ابهام می‌شود. هر چه باشد، نویسنده‌های خلّاق نمی‌توانند برای بازسازی کتاب به هر ویراستاری اعتماد کنند و اختیار تام بدهند.
به همین علت، ناشرمولف ترجیح می‌دهد که سلیقه خودش را بر تمام جنبه‌های نوشته اعمال کند. اگر دیدن نسخۀ خط‌خطی‌شده کتاب‌تان یا طرج‌جلدی پر از آگهی به‌شدت آزاردهنده می‌شود، بهترست نشر سنتی را فراموش کنید.
انتخاب مسیر ناشرمولفی یا نشر سنّتی به انتظارهای نویسنده از عوامل بالا بستگی دارد. آیا دوست دارید جزئیات کار را به متخصصان این صنعت بسپارید یا خودتان حاضرید همه مراحل نشر را به‌تنهایی کامل کنید؟ آیا دوست دارید کتاب‌تان را در انباری‌های بزرگترین فروشگاه‌های کشور ببینید یا به توانایی‌های خودتان برای بازاریابی اتکا می‌کنید؟

پیش از هر تصمیم دو نکته را فراموش نکنید:

• همیشه استثناهایی در میان ناشران وجود دارد که سختی‌های شیوه سنّتی را همگام با پیشرفت فناوری برطرف می‌کنند. زمان، مسئولیت، سلیقه و سایر عوامل نزد ناشران نسل جدید دیگر به اختلاف و نارضایتی منجر نمی‌شود.
•  قرار نیست حتماً و تا ابد به یک روش پایبند بمانید. امروزه بسیاری از نویسندگان موفق، بسته به نوع اثر، انتظارها و سلایق شخصی، هم از طریق نشر سنّتی و هم از طریق خودناشری به مخاطبان دسترسی پیدا می‌کنند.

نسخه‌برداری از این مطلب همراه با ذکر منبع مانعی ندارد.

مطلب مرتبط: آنچه بهترین نویسندگان نیز باید درباره ویراستاری بدانند

یک متن آماده برای ترجمه چه خصوصیت‌هایی دارد؟

در نگاه اول، این سوال شاید کمی عجیب به نظر برسد، چون از دید مشتریان قرارست ترجمه آماده شود نه متن اصلی. با این حال، بخشی از کیفیت نهایی ترجمه تخصصی به متن مبدأ بستگی دارد. این روزها نوشته‌های فارسی بسیار کمی پیدا می‌شود که از هر لحاظ برای ترجمه به زبانهای دیگر آماده باشد.

صاحبان متن گاهی پس از تحویل گرفتن ترجمه با کیفیت پایین در زبان مقصد روبرو می‌شوند، بدون اینکه محدودیت‌ مترجم را در وفاداری به خاستگاه متن نظر بگیرند. نباید از حق گذشت، ترجمه یک محصول است و نمی‌تواند ماهیت مواد خامش را اصلاح کند. این مسئله بیشتر در مواقعی دردسرساز می‌شود که متن قرارست در نرم‌افزارهای مترجم‌یار پردازش و پیاده‌سازی شوند.

بسیاری از مراکز ترجمه ابتدا متن اصلی را مرور می‌کنند و سپس از لحاظ کیفی مورد تأیید قرار می‌دهند. چنانچه متن برای ترجمه آماده نباشد، به گروه ویراستاری سپرده می‌شود. ایراد عمده در چنین مرحله‌ای دور ماندن صاحب متن از تغییرات ناخواسته در متن اصلی است. بنابراین از نویسندگان یا سفارش‌دهندگان سفارش‌های ترجمه انتظار می‌رود که چندین اقدام ضروری را پیش از سپردن متن برای ترجمه انجام دهند.

1. ساختار کلی

چنانچه می‌خواهید متن ترجمه را به جایی نشان دهید که معیارهای خاصی برای تأیید یا پذیرش دارد، حتماً هنگام نگارش و بازخوانی در نظر بگیرید. در غیراینصورت به یکی از مشتریان ناراضی تبدیل خواهید شد که مترجم وفادار را مقصر می‌بیند! برای مثال، قبل از اینکه دنبال ترجمه مقاله دانشگاهی خود باشید، ساختار عناوین و حجم هر قسمت را با توجه به پیش‌نیازهای مجله‌ای که برای چاپ در نظر دارید بازسازی کنید. به همین ترتیب، کتاب علمی خود را با توجه به شیوه‌نامه هر ناشر مورد نظر بنویسید. هیچ مترجمی بدون هماهنگی با نویسنده نمی‌تواند جای بخش «یافته‌ها» و «نتایج» را عوض کنید یا حجم هر بخش را تغییر دهد. اینها در وهله اول وظیفه نویسنده است.

2. جمله‌بندی

ساختار زبان فارسی با زبان‌های دیگر تفاوت می‌کند. اگر به مترجم اجازه نداده باشید که به‌شیوه آزاد روی متن کار کند، جمله‌بندی‌ها بدون هیچ تغییری عیناً وارد زبان مقصد خواهد شد. برای نمونه، سعی کنید پاراگراف‌ها و جمله‌های مقاله دانشگاهی خود را کوتاه‌تر و مرتب‌تر بنویسید. نشریه‌های علمی هنگام پذیرش یک مقاله معمولاً پیش‌بینی نمی‌کنند که متن از زبان دیگری ترجمه شده است.

3. ترجمه‌پذیری

در حالت پیش‌فرض، ترجمه‌ها با نزدیک‌ترین معادل‌های موجود و لحن رسمی انجام می‌شوند. در مورد ترجمه‌پذیری متن خود با گروه ترجمه کمی مشورت کنید و با محدودیت‌هایش آشنا شوید. هیچ متنی ترجمه‌ناپذیر نیست، ولی شاید نویسنده یا مخاطبانش همان لذت و درک را در زبان دیگر تجربه نکنند.

اگر یک کتاب ادبی مانند شعر یا نثر منظوم نوشته‌اید، یادتان باشد میزان آزادی و وفاداری مترجم در تبدیل اثر به زبان دیگر را تعیین کنید. هر چه بیشتر به مترجم آزادی بدهید، متن در زبان مقصد کمتر بوی غریبگی خواهد داد.

2. واژگان فنی

در صورتی که کتاب یا مطلب تخصصی برای ترجمه دارید، ابتدا یک جدول دوستونی درست کنید که اصطلاح‌های تخصصی و پرکارد متن را فهرست می‌کند. سپس در انتهای بدنه متن قرار دهید و از مترجم بخواهید که پیش از شروع ترجمه به معادلیابی آنها بپردازد یا معادل‌های مورد نظر شما را بررسی کند. در این شیوه، هر گونه اشتباه احتمالی در انتخاب واژگان فنی در زبان اصلی برطرف خواهد شد.

برای مثال، اگر «همسانگرد» را اشتباهی «ناهمسانگرد» در یک مقاله فیزیک قرار داده باشید، معمولاً مترجم‌ها متوجه نمی‌شوند و همان غلط را منتقل می‌کنند. پس سعی کنید تا جایی که امکان دارد از انتقال اشتباه در مفاهیم و اصطلاح‌ها جلوگیری کنید. همچنین از مترجم بخواهید اگر متوجه ابهام یا اشتباهی شد، حاشیه‌نویسی کند و بعد ترجمه را در حالت درست انجام دهد.

3. املایی

مترجم‌ها اغلب شکل درست هر اشتباه‌ املایی را حدس می‌زنند و بدرستی ترجمه می‌کنند. با این حال، امکان دارد قضاوت مترجم نادرست بوده باشد و متن مقصد از حالت اصلی خارج شود. بهترست خودتان یا نویسنده یکبار متن را باحوصله بازخوانی کنید و مسئولیتش را به عهده مترجم نگذارید. برای این کار می‌توانید از محیط ورد یا نرم‌افزارهای ویراستاری مخصوص بهره ببرید.

پردازش‌پذیری

امروزه مترجم‌های حرفه‌ای سرتاسر جهان در محیط نرم‌افزارهای پیشرفته مانند ترادوس کار می‌کنند و ناگزیر باید فایل‌های ترجمه را ابتدا به قالبی سازگار تبدیل کنند. همچنین در انتهای پروژه باید بتوانند طوری خروجی بگیرند که برای مشتری قابل‌رویت و استفاده باشد. مهمترین مزیت‌های این فناوری را می‌توان بهبود دقت، افزایش سرعت و کیفیت معادلیابی تخصصی دانست.

چنانچه می‌دانید مترجم قرار نیست در محیط واژه‌پردازهای معمولی مانند مایکروسافت ورد کار کند، در صورت امکان برایش پی‌دی‌اف، عکس و دست‌نوشته نفرستید. اینها قابل‌پردازش نیستند و احتمال به‌هم‌ریختگی متن افزایش خواهد یافت.

از این گذشته، جستجوی واژگان در متن خامی که قابل‌پردازش باشد راحت‌تر انجام می‌شود. متن‌ پردازش‌پذیر امکانی فراهم می‌آورد که حافظه متنی از نرم‌افزار تولید شود تا در سفارش‌های مشابه بعدی در هزینه صرفه‌جویی کنید و با سرعت بیشتر تحویل بگیرید.

در نهایت اگر قصدتان این بوده که متن اصلی از هر گونه تغییر محافظت شود، یک نسخه پی‌دی‌اف هم به عنوان مرجع برای مترجم ارسال کنید.

 

نسخه‌برداری از این مطلب همراه با ذکر منبع مانعی ندارد.