بررسی مراحل ترجمه فیلم و دوبلاژ- راوشید( ترجمه، بومی سازی و نشر)

پیاده سازی ترجمه فیلم و دوبلاژ چگونه مدیریت می_شود؟ دوبله و زیرنویس در دنیای ترجمه

پیاده سازی ترجمه فیلم و دوبلاژ چگونه مدیریت می‌شود؟

پیاده سازی ترجمه فیلم و دوبلاژ چگونه مدیریت می‌شود؟ در این مطلب می خواهیم به جزئیات دوبله و زیرنویس در دنیای ترجمه بپردازیم.

وقتی چیپس و بغض در گلویتان قورت می‌دهید و کشتی تایتانیک غرق می‌شود، دوبله هیچ کمکی به نجات جک و تنها گذاشتن رُز نمی‌کند. در عوض از شرّ نوشته‌های زیر صفحه خلاص می‌شوید که آدم را یاد آگهی بازرگانی یا نوار پایینیِ شبکه خبر می‌اندازد.

با این حال، مردم گاهی دوبله و زیرنویس را مترادف باهم به کار می‌برند. فرایند تولید اینها زمین تا آسمان فرق می‌کند. هزینه تولید زیرنویس به‌مراتب کمتر از پیاده سازی ترجمه روی فیلم خواهد بود.

در حقیقت، دوبله همان پیاده سازی متن ترجمه روی فیلم است؛ یک پروژه چندلایه‌ای پس از تولید محصول محسوب می‌شود که دربرگیرنده اعضای ترجمه، پیاده سازی در نرم‌افزار، کارشناس زمانبندی و هماهنگ‌سازی محتوای صوتی و مهندسان کامپیوتر در استدیو می‌شود.

همه این مراحل می‌تواند یک مدیر پروژه از طرف مرکز تأمین‌کننده خدمات ترجمه و بومی‌سازی داشته باشد. در برخی مواقع نیز کل فرایند از ترجمه گرفته تا ضبط و پخش در یک دفتر و بدست یک مدیر هدایت می‌شود. در حالت دوم، صاحبان رسانه نیازی به برون‌سپاری بخشی از وظایف نمی‌بینند.

مرزبندی

در هر حال دوبله و زیرنویس دو مقوله جدا هستند که در مکان‌های متفاوت توسط افراد متفاوت مدیریت می‌شوند. دلایل فراوانی وجود دارد که تصمیم می‌گیرند فیلم یا محصولی چندرسانه‌ای دوبله شود، نه زیرنویس:

برخی شبکه‌های تلویزیونی با توجه به سیاست‌های مدیران و تهیه‌کنندگان دارای مخاطبانی هستند که فقط برنامه‌های دوبله تماشا می‌کنند.
انتظارها از کشوری به کشوری دیگر تفاوت می‌کند. برای نمونه، در شبکه‌های تلویزیونی داخلی ایران و فرانسه، تقریباً تمام برنامه‌های سریالی و سینمایی به زبان ملی دوبله می‌شوند. در مقابل، زیرنویس در آمریکا و بریتانیا رایج‌تر از دوبله است.
برنامه‌های گروه سنی کودک و نوجوان به دلایلی آشکار همیشه دوبله می‌شوند.
فیلم‌های مستند مانند سرگذشت زندگی و حیات‌وحش که سرشار از محتوای روایی هستند بطور معمول دوبله می‌شوند.
گاهی دوبله و زیرنویس همزمان پیاد ه‌سازی می‌شود؛ مخصوصاً در فیلم‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی که حضور واژگان زبان اصلی ضروری می‌شود.

فرایند دوبلاژ

وقتی مدیران رسانه‌ها تصمیم می‌گیرند محصولی به ترجمه و دوبله در کشور مقصد نیاز دارد، چند مرحله تا تولید نسخه جدید طی می‌شود.

مرحله 1

یک حلقه کامل از ویدئو به گروه ترجمه سپرده می‌شود. در این حالت امکان دارد هیچ محتوای متنی ضمیمه نشده باشد. بنابراین مترجم با دریافت هزینۀ بیشتری باید متن را بشکل شنیداری به زبان مقصد ترجمه کند. فرایند پیاده سازی ترجمه در نرم‌افزارهای مخصوصی انجام می‌شود تا از لحاظ طول با هر قطعه از فیلم همخوانی داشته باشد.

مرحله 2

وقتی ترجمه در نرم‌افزار پیاده سازی شد، یک بازخوان با مهارت‌های مشابه ترجمه و آشنا به فرایند دوبله یکبار تمام قطعه‌ها را تک‌به‌تک با متن زبان اصلی مقایسه و بررسی می‌کند. در این مرحله، امکان دارد تغییراتی در هجاهای واژگانی متن داده شود تا بازسازی لحن و گفتار و سرعت طبیعی حرکت لب‌ها برای دوبلرها امکان‌پذیر شود.

گاهی پیش می‌آید که بیان مفهوم در یک زبان طولانی‌تر یا کوتاه‌تر یک زبان دیگر می‌شود. برای مثال، شخصیت ایرانی یک فیلم به فارسی می‌گوید: «کشور هندوستان» اما در ترجمه به انگلیسی می‌شود India. در اینجا مترجم دوم طوری با کل جمله یا حتی سکانس بازی می‌کند تا هماهنگی میان دو زبان برقرار شود و در عین حال دخل و تصرفی در معنا ایجاد نکند.

مرحله 3

چنانچه در زمانبندی جمله‌های ترجمه با قطعه‌های مربوط محدودیت‌های گریزناپذیری وجود داشته باشد، ویدئو به بخش تدوین فرستاده می‌شود تا سرعت برخی قسمت‌های فیلم را تندتر یا کندتر کنند.

این شاید به اصل فیلم خدشه وارد کند، اما برای بهبود هماهنگی میان متن ترجمه، لبخوانی دوبلرها و صحنه‌ای که مخاطب برروی صفحه نمایشگر تماشا می‌کند، ضروری خواهد بود. از حق نگذریم، هنرپیشگان صداهای ماندگار بخشی از شیرین‌کاری‌های خود را مدیون بچه‌های پشت‌صحنه هستند!

یک‌جورایی به مدیر دوبلاژ می‌توان کارگردان ثانویه هم گفت، چون باید بازیگران صدا را هدایت کند و هر جا لازم باشد به حرکت‌ها و لحن‌هایشان شکل دهد. حتی وظیفه دارد به بررسی و انتخاب نمونه‌های صدا از هنرپیشه‌های گوناگون بپردازد و مناسب‌ترین‌ها را برای هر سبک فیلم و هر نوع شخصیتی شناسایی کند.

این روزها کمتر دوبلری پیدا می‌شود که توانایی‌های حنجره‌اش هم برای شخصیت طنز و هم برای راوی مستند سیاسی مناسب باشد. اگر هم استاد تقلید صدا باشد باز هم شنونده طوری با ته‌مایه نقش‌های قبلی دوبلر شرطی‌سازی شده که شاید به این راحتی‌ها حضورش در فضایی ناجور را نپذیرد.

مرحله 4

بعد از اینکه متن دوزبانه ترجمه در نرم‌افزار تهیه شد، به مدیر دوبلاژ در استدیوی ضبط تحویل داده می‌شود. در اینجا شاید لازم باشد مدیر در مورد برخی ابهام‌ها یا ناهماهنگی‌ها با مترجم‌ها مشورت کند. کل گروه طوری همکاری می‌کنند که دوبلرها بتوانند ارائه‌ای طبیعی و بدون ردخور داشته باشند.

مرحله 5

در پایان، یک نسخه صوتی جداگانه از فرایند دوبله استخراج می‌شود تا امکان تماشای فیلم با یا بدون ترجمه امکان‌پذیر باشد. در برخی مواقع هم صوت و تصویر اصطلاحاً به هم جوش داده می‌شوند و هر جا پخش شود امکان جداسازی وجود نخواهد داشت.تا اینجا گمان کنم فقط کسانی از تماشای فیلم و سریال دوبله لذت نمی‌برند که دنبال یادگیری زبان خارجی می‌گردند.

نظر شما چیست؟ آیا در شبکه‌های تلویزیونی ایرانی باید همچنان دوبله انجام شود یا زیرنویس؟

نسخه‌برداری از این مطلب همراه با ذکر منبع مانعی ندارد.

مطالب مرتبط: