پنج بازی ساده برای دادن آموزش مالی عالی به کودکان در خانه
آیا می دانستید 48 درصد از کودکان مکزیکی از سوی والدین شان آموزش مالی می بینند. در این دورۀ غیررسمی خانگی، پدرومادر به شیوه هایی سرگرم کننده و با بازی های جذاب و دست‌ساز به فرزندان خود یاد می دهند که چطور پول و امور مالی شخصی را مدیریت کنند.
روز جهانی کودک می تواند بهانۀ فوق العاده ای باشد تا به یاد بیاوریم هیچ وقت برای آشنایی کوچولوهایمان با دنیای پول و سرمایه دیر نیست. ترغیب به افزایش سواد مالی در کودکان از دیدگاه بزرگسالان کمی پیچیده و زودهنگام به نظر می آید، مگر آنکه مقداری فعالیت شادی‌بخش و سرگرم‌کننده به آن اضافه کنیم. بنابراین، در مقاله حاضر به معرفی چند بازی ساده می پردازیم تا کودکان به سادگی بتوانند مطالبی درباره مدیریت پول و مفاهیم پایه در دنیای سرمایه از جمله درآمد، هزینه، بودجه، تولید و مصرف، پس انداز و سود بیاموزند.
بنابر گزارش داده های بانک جهانی، 51 درصد از مردم بطور مثال در مکزیک هرگز آموزش ندیدند که چطور باید پول خود را مدیریت کنند. از میان کسانی که اظهار می کردند مقداری راهنمایی دریافت کرده اند، 26 درصد گفتند که از سوی مادرشان بوده، 22 درصد از سوی پدر و 7 درصد از سوی آموزگاران مدرسه.
این ارقام نشان می دهند که والدین اصلی ترین منبع آموزش مالی در چنین کشورهایی به شمار می روند. بنابراین به ابزارهای آموزشی نیاز دارند تا چنین وظیفۀ حیاتی را تسهیل کند.
برای شروع، این توصیه ها را برای نهادینه‌سازی فرهنگ امور مالی و مدیریت سرمایه سالم در فرزندان خود به ذهن بسپارید:
برای بچه ها مشخص کنید که پول مامان و بابا از کجا آمده
کودکان از سنین بسیار پایین می توانند درک کنند که آدم‌بزرگ ها برای پول درآوردن باید کار کنند و زحمت بکشند. فرقی نمی کند پول از کجا دریافت می شود، امکان دارد حقوق ماهیانه کارمندی باشد یا درآمدهای حاصل از کسب و کاری نوآورانه.
به بچه ها یاد دهید که در خانه چطور باید پول را مدیریت کنند
به محض اینکه کوکان بدانند پول (درآمد) از کجا می آید، قادر می شوند که شرح دهند پول چگونه نیازهای خانواده را تأمین می کند: از جمله کرایه خانه یا مبلغ رهن، خدمات شهری، قبوض، خوراک، پوشاک. همینطور باید طوری تربیت شوند که سهم خودشان را برای افزودن به پس اندازهای خانواده ایفا کنند.
ترغیب بچه ها به پس انداز
پس از سن خاصی، اغلب کودکان مقداری پول‌توجیبی از والدین شان دریافت می کنند. بعلاوه، بعضی ها درآمدهای دیگر نیز دارند، مانند پولی که مادربزرگ یا دایی/عموها می دهند و همینطور جایزه ها و پاداش هایی که از جاهایی مثل مدرسه دریافت می کنند. به بچه بیاموزید اگرچه می توان پول را برای خوراکی تفریحی خرج کرد (مثل خرید چیپس و بستنی)، عاقلانه است که مقداری را برای رسیدن به هدفی والاتر پس انداز کنیم. برای مثال، خرید بلیط ورود به شهربازی یا خرید فلان اسباب بازی گران.
با خوب مدیریت کردن امور مالی شخصی خود، سرمشق باشید
یادتان باشد که کودکان از رفتارهایی که در دیگران می بینند می آموزند، و این شامل امور مالی شخصی نیز می شود اگر والدین بطور مداوم در حال ولخرجی باشند و سر هر برج بدهکار بمانند و یک قران ته جیبشان نماند، بچه ها نیز همانطور که بزرگ می شوند چنین رفتاری را عادی می پندارند و به احتمال قوی از همان دنباله روی خواهند کرد. برای تقویت این گونه رفتار، بسیار حیاتی است که بچه ها ببینند شما در حال پس انداز پول هستید، حتی اگر مقدارش خیلی کم باشد.
اگر می خواهید کوچولوهایتان در مدیریت پول عمیق بشوند، این بازی های ساده را امتحان کنید:
1. پول خودم
به بچه ها پول را بصورت سکه و اسکناس نشان دهید تا لمس کنند و ارزش و معادل انواع آنها را با کالای محیط اطراف شرح دهید. برای مثال، اسکناس ده هزار تومانی معادل چند تا اسکناس پانصد تومانی است، چند تا اسکناس ده هزار تومانی لازم داریم تا یک اسباب بازی صد و پنجاه هزار تومانی بخریم.
سپس، چند تکه کاغذ روی میز بیاورید همراه با مدادهای رنگی، تمبر، برچسب، ماژیک یا هر وسیله علامت گذاری که در اختیار دارید. بعدش از بچه ها بخواهید که سکه ها و اسکناس های خود را بسازند.
اگرچه می توان یک دسته از این سکه ها و اسکناس های غیرواقعی را از مغازه لوازم التحریر یا اسباب بازی فروشی تهیه کرد، طراحی آنها به دست بچه ها کمک خواهد کرد که ارزش این دارایی ها را بهتر هضم کنند و راحت تر برای بازی های سرگرم کنندۀ پولی استفاده کنند.
2. اولین شغل من
همانطور که گفتیم، گرچه کودکان اغلب پول را به شکل هدیه دریافت می کنند، حتماً باید مشخص کنید که برای پول درآوردن باید کار کرد و زحمت کشید. یکی از روشهای مفید اینست که اولین شغل را برایشان دست و پا کنید، البته همیشه طبق سن و سالی که دارند.
برای نمونه، اگر مامان مشغول کارهایی در دفتر خانگی خود است، می تواند کوچولویش را به عنوان دستیار استخدام کند تا به انجام وظایف خرد کمک کند، مانند گذاشتن برگه های سفید در دستگاه چاپگر، تیز کردن مدادها یا یادداشت کردن کارهای پیش‌رو در فهرست اولویت ها و یادآوری به مامان هر دفعه که باید در جلسه ای آنلاین حضور پیدا کند. قراردادی تنظیم کنید که در آن باید مقداری پول را به ازای انجام این تکالیف تا انتهای هفته به بچه پرداخت کنید.
نکتۀ اساسی اینست که شغل اول نباید دربرگیرنده کارهای شاق و پرزحمت خانگی باشد، چون اینها جزئی از مسئولیت های عادی کودک محسوب می شوند، مانند مرتب کردن اسباب بازی هایش، تا کردن و توی کمد گذاشتن لباسهایش و شاید شستن ظرفها. حتی فکرش را هم نکنید که بابت گرفتن نمره های عالی یا اجرای تکالیف مدرسه به بچه ها دستمزد بدهید! این تنها باعث خواهد شد که بچه ها تکالیف را اموری افزوده تلقی کنند که پاداش می گیرد و نه بخشی از زندگی و تحصیل که باید بدون چشمداشت مالی تکمیل شود.
3. خواربارفروشی
وقتی بچه در این مرحله به خوبی متوجه شد که پول چطور کسب می شود، نوبت آن می رسد که خرج کردن را بیاموزید. بازی خواربارفروشی در میان کوچولوها خیلی محبوب است، چون همیشه والدین را دیده اند که در خواربارفروشی، میوه و سبزی فروشی و مغازه های دیگر در حال خرید هستند.
چند تا از اقلام موجود در یخچال یا کابینت آشپزخانه را بردارید و طوری روی میز غذاخوری بچینید که انگار پیشخوان مغازه است. قیمت هر کدام را با برچسب رویشان قرار دهید. یک بار خودتان فروشنده شوید و بچه ها خریدار. جایتان را چندین بار عوض کنید تا هر دو حس خرید و فروش تجربه شود. این به راحتی کمک می کند تا کودک به درک واضحی از مفاهیم پایه اقتصاد برسد، از جمله، قدرت خرید (معنای این اصطلاح چیست؟)، تراکنش مالی یا معامله بین دو طرف (پولی که برای کالاها بین خریدار و فروشنده رد و بدل می شود)، پس انداز (کدام کالا ارزان تر است و مقداری از پول باقی می ماند؟)، مقایسه محصولات و گرفتن تصمیم درست برای خرید.
4. تاجر کوچولو
در صورتی که به شکل بازی های مفرح معرفی شوند، کودکان می توانند پدیده های پیچیده ای مانند چرخۀ تولید، سرمایه گذاری، خرید و فروش، و محاسبه سود را درک کنند.
برای مثال، اگر برایتان امکان دارد داخل خانه یک باغ درست کنید، به بچه یاد دهید که چطور گیاهانی مانند کاهو، هویج و فلفل بکارد. وقتی محصولات برسند، مرحله برداشت را انجام دهید و سالاد آماده کنید. محصول نهایی را می توانید با قیمتی نمادین به اعضای خانواده یا همسایه ها بفروشید. با پولی که بدست می آورید، بچه را به فروشگاه مورد علاقه اش ببرید تا هر چه می خواهد با آن بخرد، تا اینطوری یاد بگیرد از ثمره تلاش های خودش به شکلی سالم لذت ببرد.
گزینۀ دیگر اینست که پول را برای تهیه مواد خام خرج کنید و محصولات دیگری مانند مچ‌بند تزیینی، مجسمه ساده یا ظروف سفالی درست کنید و به نزدیکان بفروشید.
در هر دو مورد، کودک می آموزد که کارمندی تنها راه کسب درآمد نیست، بلکه می تواند در عوض کالاهای پرمصرف بفروشد یا در دارایی های خاصی سرمایه گذاری کند تا سود بدست بیاورد.
5. قلک پر کنید
قلک یکی از وسایل اساسی در اتاق هر کودکی است. قلک به شکل های متنوعی در بازار موجود است ولی بهترینش برای بازی پول به شکل حیوان است.
شاید دلیلش این باشد که قلک وقتی به شکل گربه و سگ و حیوان های گرسنه دیگر درست شده باشد، انگار که باید داخل دهانش پول ریخت تا سیر شود. سپس، کودک مسئول می شود که قلک را در هر موقعیتی که پیدا می شود با سکه و اسکناس غذا بدهد، خواه روزی یکبار، یک روز در میان یا بصورت هفتگی. کوچولوی ما هر مقداری که داخل قلک می ریزد برروی دفترچه تقویم یادداشت می کند تا اینطوری بداند هر دفعه دقیقاً چقدر پول پس انداز کرده و بفهمد آیا لازم است بیشتر غذا بدهد یا نه.
بطور سنتی، وقتی قلک سرریز می شود، بچه می تواند پس انداز را بیرون بیاورد. در کشورهایی که نرخ تورم بالاست، باید به بچه ها یاد داد که مرتب پس اندازها را در دارایی های دیگر سرمایه کنند یا واحد پول جاری را در کسب و کار تزریق کنند. در هر حال، بچه باید بداند که پول با هدف خلق ارزش پس انداز می شود نه نگهداری و انباشت بیهوده، پول می بایست ابزاری برای رسیدن به هدفی درست باشد، مانند سرمایه گذاری در تولید، خرید دارایی درآمدزا یا حداقل گذاشتن در حساب های سپرده دولتی که نرخ سودش بالاتر از تورم باشد. این مفاهیم را می توانید به مرور زمان طبق سن کودکان آموزش دهید.
وقتی بزرگتر می شوند و با درک کامل مفاهیم پایه به نوجوانی می رسند، میتوان دانش مالی را با بازی های تخته ای و نیمه شانسی مانند مونوپولی ادامه داد.
در این گونه بازی ها، بچه ها با بازارهای مالی و سرمایۀ آدم بزرگ ها در مقیاسی کوچک و شبیه سازی شده آشنا می شوند و خودشان را برای گرفتن تصمیم های واقعی و جدی در هر جایگاهی که برروی صفحه بازی آینده باشند آماده می کنند.
