ترجمه و دوبله فیلم وظیفه بسیار پیچیده ای محسوب می شود – در این مطلب می خواهیم به شش ترفند هوشمندانه برای پیاده سازی صدا های فیلم بپردازیم.
در مقاله‌ای جداگانه به چگونگی پیاده‌سازی ترجمه و دوبلاژ فیلم پرداختیم. اکنون به سراغ جنبۀ دیگری از مهندسی صدا در استدیو می‌رویم و به راهکارهایی برای بهبود کیفیت دوبله فیلم اشاره می‌کنیم.
مقدمه
همانطور که می‌دانید، دوبله به یکی از مراحل انتهایی در فرایند تولید محصول چندرسانه‌ای گفته می‌شود و با بهره‌گیری از تجهیزات الکترونیکی ضبط و پردازش صوت انجام می‌شود.
این گونه پروژه‌ها به‌شدت زمانبر می‌شوند و همینطور به افرادی خبره نیاز دارند تا بالاترین کیفیت ممکن ارائه شود. دوبله بطور کلی یعنی جاگذاری تمام اجزای صوتی قابل ترجمه موجود در فیلم اصلی با معادل آنها در زبانی دیگر.
البته گاهی به تزئین صدا به جلوه‌های ویژه یا حذف نویز طبیعی در صحنه فیلمبرداری هم دوبله گفته می‌شود. به عبارت دیگر، ترجمه ای در این مرحله صورت نمی‌گیرد، بلکه گفتگوی شخصیت‌ها بوسیله خودشان یا هنرپیشگانی با صدای مشابه به همان زبان اصلی بازگو و دوباره برروی فیلم پیاده‌سازی می‌شود.
از آنجا که در کشورهای غربی از جمله آمریکا، تعریف اول دوبله چندان رواج ندارد زیرا ترجمه اکثر برنامه‌های خارجی زیرنویس می‌شوند. در کشورهایی مانند ایران و فرانسه که عِرق ملی به زبان خود دارند، دوبله با تعریف اول اجرا می‌شود.
در هر حال، هنرپیشگان صدا زیر نظر مدیر دوبلاژ باید اصولی را رعایت کنند تا بومی‌ترین محصول ممکن از فیلم اصلی بدست آید.
1) میکروفون:
دستگاه ضبط صدا که برروی سر هنرپیشه و مقابل دهانش گذاشته می‌شود باید به اندازه کافی به امواج صدا حساس باشد. به این نوع میکروفون‌ها اصطلاحاً کاردیود یا قلبی‌شکل می‌گویند که از ورود صداهای اضافی در زاویه‌های دیگر جلوگیری می‌کنند.
2) هدفون:
به هیچ وجه صداهای خش‌خش هدفون نباید ضبط شود. هنرپیشه صدا باید دستگاه هدفون را بدرستی روی سرش بگذارد تا تق‌تق و خش‌خش ناشی از تکان‌های سر همراه با گفتگوها ضبط نشود.
بطور کلی باید از هر گونه سروصدای اضافی از طرف لباس‌ها، حرکات بدن و ضربه غیرعادی دهان یا دست‌ها به سر میکروفون پرهیز کرد، مگر آنکه بخشی از جلوه‌های ویژۀ فیلم باشند! این قاعده در مورد هر نوع ضبط صدایی برقرار است، دوبله فیلم، صداگذاری کتاب صوتی، خواندن ترانه با آهنگ و غیره.
3) هر پروژه یک استدیو:
وقتی پروژه دوبله در محیط استدیویی خاص آغاز می‌شود بهترست همانجا ادامه پیدا کند تا کیفیت صوت تغییر نکند. اگر تجهیزات و اجزای پیرامونی در میانه پروژه عوض شود، این احتمال وجود دارد که یکپارچی در محصول نهایی از بین برود.
4) وفاداری به فیلمنامه یا ترجمه آن:
تصحیح متن گفتگو میان شخصیت‌های صحنه وظیفه هنرپیشه صدا نیست، بلکه به تشخیص مدیر دوبلاژ و مترجم انجام می‌شود. تغییر در متن گاهی با هدف هماهنگ‌سازی با حرکت لب‌ها یا کمبود زمان برای بیان جمله‌های طولانی در زبان مقصد ایرادی ندارد.
5) مشورت با تولیدکنندگان:
به عنوان عضوی از گروه دوبلاژ، چنانچه ابهامی در مورد گفتگوها یا لحن مورد نیاز برای بیان احساسات دارید، حتماً با کارگردان یا تهیه‌کننده فیلم صحبت کنید. همچنین اگر مشکلی در درک نسخۀ ترجمه‌شده وجود دارد، برای اطمینان به متن اصلی مراجعه کنید.
هر چه باشد، کارگردان و بازیگران اصلی نمایانگر روح فیلم هستند و همین باید به زبان یا صداهای دیگر انتقال یابد. البته در ایران به خاطر نبود قوانین مربوط به کپی‌رایت، تقریباً هیچ ارتباطی میان پدیدآورنده و پردازشگران ثانویۀ محصولات چندرسانه‌ای برقرار نمی‌شود، خواه دوبله فیلم باشد یا ترجمه کتاب.
6) زنگ‌تفریح یادتان نرود:
بیشترین میزان کارایی هر صداپیشه حدود 4 ساعت در جریان خواهد بود و پس از آن کیفیت اجرا کاهش می‌یابد. بنابراین حنجره فرد باید حداقل نیم‌ساعت استراحت کند تا بتواند 4 ساعت بعدی را به‌خوبی دوبله کند.
در این فاصله نباید غذا خورد، بلکه آب گرم کفایت خواهد کرد. بله، محتویات دیواره‌های گلو و معده روی جنس صدا تأثیر می‌گذارد! در مورد نیم‌ساعت دراز کشیدن مطمئن نیستم.
نسخه‌برداری از این مطلب همراه با ذکر منبع مانعی ندارد.
مطالب مرتبط:
