توضیحات
خاستگاه دقیق سنگنوردی مانند خیلی از رشته‌های ورزشی دیگر چندان روشن نیست. اگرچه سنگنوردی بخش مهمی از کوهنوردی در منطقۀ آلپ برای صعود به قله‌ها از جبهۀ عمودی بود، اما بطور گسترده باور بر این است که در اواخر دهۀ نوزدهم میلادی یک فعالیت تفریحی در کشورهای انگلیس، فرانسه و ایتالیا به شمار می‌رفت.
سنگنوردی نزدیک به یک قرن طول کشید تا بتدریج به شکل یک ورزش مسابقه‌ای بر پایۀ طناب و تجهیزات محافظتی خاص دربیاید و تازه در سال 2020 برای اولین بار در توکیو المپیکی شود. با توجه به ماهیت طبیعی و دسترس‌پذیری آن برای کل جامعه، سنگنوردی در حوزۀ فردی میتواند نماد رهایی، ماجراجویی و شهامت باشد.
همانطور که در افسانههای سنگنوردی می بینیم، سنگنوردی به چند دلیل عمده در سالهای اخیر با استقبال روبرو شده است:
- صرف نظر از سن، قد، وزن، قدرت جسمانی، همه می‌توانند این ورزش را شروع کنند،
- روند پیشرفت اولیه بسیار شتابان است، زیرا مهارت‌ها، حرکت‌ها و ماهیچه‌های درگیر برای یادگیری مشخص هستند،
- فعالیتی با پاداش‌های لذت‌بخش است، مانند حس رضایت پس از صعود یک مسیر چالشی،
- اعتمادبنفس را در حد اعتیاد به پیشرفت بالا می‌برد،
- مهارت حل‌مسئله و نوآوری در حرکت‌ها را رشد می‌دهد،
- نوعی بدنسازی سرتاسری است که تا ساعتی 800 کیلوکالری می‌سوزاند،
- حرکت‌های انتقال وزن، برقراری تعادل روی نقطۀ ثقل و هماهنگی عصب-عضله میان اندام‌های بدن را تقویت می‌کند،
- استقامت عمومی و انعطاف‌پذیری قسمت‌های خشک بدن را افزایش می‌دهد،
- حس ماجراجویی هیجان‌انگیز موجب ترشح هورمون‌های اضطراب‌زدا می‌گردد،
- به خاطر ماهیت اجتماعی و باشگاهی‌بودنش، سرگرم‌کننده‌تر از رشته‌های انفرادی دیگر است.
جدا از مزیت‌های فراوانی که سنگنوردی برای سلامتی انسان دارد، به همان اندازه میتواند فعالیتی پرمخاطره نیز باشد. همچون مادری که از دیدن شیطنت‌های فرزندش تبخال می‌زند، تمام کتاب‌های راهنما، تابلوهای داخل باشگاه و فرم‌های ثبت‌نام بارها به ما گوشزد می‌کنند که این فعالیت اگر بدرستی انجام نشود، خطرناک خواهد بود.
همانطور که دیو مکلیود در کتاب افسانههای سنگنوردی یادآوری می کند، اخبار در مورد حوادث ناگوار و منتهی به مرگ در سنگنوردی کمیاب نیست، خواه سنگنورد باتجربه‌ای باشد که با لغزشی جزئی یا تازه‌کاری که با استفادۀ اشتباه از تجهیزات دچار آسیب‌دیدگی می‌شود. این نه فقط برای فرد و خانواده‌اش تلخ است، بلکه برای کل جامعۀ سنگنوردی دنیا که دستاوردهایش با این گونه فاجعه‌ها تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد.
علامت‌های هشداردهنده همه‌جا نصب شده‌اند اما نه همیشه پای دیواره‌های طبیعی و صخره‌های کوهستان. علاقمندان به سنگنوردی گاهی به باشگاه داخل سالن می‌روند و اشتیاق دارند از سخت‌ترین مسیرها صعود کنند تا آنکه یک روز می‌بینند همه دورتادور شخص فلک‌زده‌ای جمع شده‌اند که مچ پایش پیچ خورده. از آنجا به بعد همه تا مدتها مضطرب از مسیرهای ساده‌تر صعود می‌کنند.
سنگنوردی به هیچ وجه فعالیتی راحت نیست. وقتی علاقمندان این ورزش در فضای گرم و نرم داخل سوله تمرین نمی‌کنند، گاهی وسط زمستان یا تابستان به سراغ دیواره‌های طبیعی می‌روند. صبح با چشم‌های پف‌کرده، پوست نیش‌خورده از حشرات و آفتاب‌سوخته و مست خواب از چادر بیرون می‌آیند، کیلومترها کوهنوردی می‌کنند تا به پای مسیرهای تمرینی برسند. کسانی که در طبیعت سنگنوردی کرده‌اند بخوبی می‌دانند که روزها گیره‌گیری روی صخره‌هایی از جنس سنباده، مُهر خاطره‌انگیزش را روی پوست نوک انگشت‌های دست می‌زند.
منطقه‌های سنگنوردی در تعطیلات آخر هفته پر از آدم‌هایی می‌شود که با اهدافی مانند سرگرمی، آمادگی جسمانی و هیجان می‌خواهند از دیواره‌های صاف بالا بروند. با این حال، جمعیت کثیری از علاقمندان به سنگنوردی با تمرکزی ذره‌بینی، عمر خود را وقف این ورزش می‌کنند، زیرا اعتقاد دارند که در وهله نخست یک “سبک زندگی” است.
دیو مکلیود در کتاب افسانههای سنگنوردی بیان می کند، توصیه‌های پراکنده و گمراه‌کننده‌ای که دیگران به سنگنوردهای بدون مربی می‌کنند، جلوی پیشرفت و شکوفایی استعدادهایشان را می‌گیرد. ملاک‌های بهبود در ورزش سنگنوردی در مقایسه با سی سال پیش یکسان مانده است: انگیزه، مدیریت زمان، شناسایی و اصلاح خطاهای فنی.
با این حال، سنگنوردهای امروزی در دام مجموعۀ تازه‌ای از افسانه‌ها گرفتار مانده‌اند. تا چند دهه پیش، کسی نمی‌دانست که چطور باید برای سنگنوردی بدرستی تمرین کند. اطلاعات مفید بسیار نادر بود و امکان انتشار آن برای همۀ جامعه امکانپذیر نبود.
این روزها اما مشکل وارونه‌ای داریم؛ حجم انبوهی از مطالب گوناگون و ظاهراً آموزشی در شبکه‌های اجتماعی و گفتگوهای پای دیواره جریان دارد که هر سنگنورد مبتدی را سردرگم می‌کند. همچنین کتاب پشت کتاب داخل قفسه زبانهای خارجی وجود دارد که فنون حرکتی و تمرین‌های بدنسازی را فهرست می‌کنند.
گشت‌وگذار زیر چنین بمباران اطلاعاتی و سرند کردن مطالب بی‌اهمیت یا حتی فریبنده به نخستین وظیفۀ سنگنورد امروزی تبدیل شده است. در این راستا، افسانههای سنگنوردی نخستین کتاب در نوع خود محسوب می‌شود که راهکارهای مطمئن‌تر برای پیشرفت در سنگنوردی، گرفتن تصمیم‌های آگاهانه و برقراری تمرکز برروی امور بااهمیت و تأثیرگذار را بر پایۀ گنجینه‌ای از یافته‌های پژوهشی و تجربۀ شخصی یک مربی حرفه‌ای بیان می‌کند.
افسانههای سنگنوردی مناسب هر کسی است که آمادگی دارد خودش را به چالش بکشد و عادت‌های سنگنوردی را تغییر دهد.
