اصطلاح «ترجمه رسمی» در میان متقاضیان این نوع خدمات اغلب به سردرگمی منجر می‌شود. آیا اسناد مورد نظر باید رسمی باشند، یا متن ترجمه تخصصی آن به زبانهای دیگر؟ یا محلی که قرارست صحت ترجمه اسناد را از لحاظ حقوقی بررسی کند؟
این اتفاق برای ما در راوشید عادی شده است. کسی که قصد دارد برای ادامه تحصیل به ایتالیا مهاجرت کند، با دفتر تماس می‌گیرد و می‌خواهد مدرک کارشناسی، ریزنمرات و توصیه‌نامه استادش را از فارسی به دو زبان انگلیسی و ایتالیایی ترجمه کند. «شما مهر دارالترجمه رسمی هم روی مدارک می‌زنید؟»
پاسخ همیشگی ما: «در حالت کلی، ترجمه این مدارک نیازی به مهر ندارد، مگر اینکه مخاطبتان جایی رسمی باشد و این تأییدیه را درخواست کرده باشد.». این شامل همه اسناد مانند کارت‌های شناسایی، گواهینامه‌ها، پروانه‌های بهره‌برداری، کارنامه تحصیلی، قرارداد همکاری، اجاره‌نامه و غیره می‌شود.
برای آنکه متوجه شوید در چه مواقعی و به چه دلایلی برای ترجمه یک مدرک باید به دارالترجمه رسمی مراجعه کنید، ابتدا بهترست با تفاوت‌های موجود میان دو مفهوم ترجمه رسمی و ترجمه غیررسمی آشنا شوید.
ترجمه رسمی چیست؟
هر نوع سندی که به نمایندگی از نهادهای حقوقی ترجمه و مهر شود در طبقه رسمی قرار می‌گیرد. برای نمونه، این نهاد حقوقی در ایران همان قوه قضاییه است که گواهینامه و مهر به مترجمان رسمی اهدا می‌کند. از این گذشته، مهر دفترخانه‌های رسمی در مورد اسنادی مانند شناسنامه هم برروی اصل مدرک و هم نسخه ترجمه ضروری می‌شود. شاید تاکنون متوجه شده باشید که دارالترجمه‌های رسمی و دفترخانه‌ها نزدیک به یکدیگر راه‌اندازی می‌شوند.
از آنجا که مترجمان رسمی باید آزمون و مصاحبه‌ای خاص را باموفقیت طی کنند، انتظار می‌رود که اسناد رسمی با بالاترین کیفیت و دقت ممکن ترجمه شوند. آخرین دوره‌های آزمون و گزینش مترجمان رسمی دادگستری ایران در سالهای 1395 و 1397 برگزار شد. در آمریکا نیز آزمون‌های مترجمی رسمی از سال 1973 تاکنون توسط انجمان مترجمان آمریکا (ATA) برای بیش از 70 زوج‌زبان انجام شده است.
با اینکه تقریباً تمام اسناد دارای فرم‌های از قبل‌آماده به زبانهای مختلف هستند، اما باز هم گاهی ایرادهایی در ترجمه‌ها دیده می‌شود که در سفارش‌های بعدی مشتریان دیگر نیز مرتب تکرار می‌شود. فرم‌زن به فردی گفته می‌شود که دستیار مترجم رسمی است و محتوای ترجمه را در جاهای ثابتی از فرم قرار می‌دهد. در برخی اوقات، این کار آنقدر یکنواخت شده که خود مترجم رسمی در دفترش حضور پیدا نمی‌کند.
در آمریکا و برخی کشورهای دیگر، مترجمان عادی هم می‌توانند اسنادی را ترجمه کنند و برای مهر تأییدیه به دفترخانه رسمی بفرستند. در آنجا مترجم سوگندنامه‌ای را در مورد دقت و وفاداری به متن مبدآ امضا می‌کند. دفترخانه به هیچ وجه کیفیت ترجمه را ارزیابی نمی‌کند و ضرورتی ندارد مترجم حتماً رسمی باشد. تنها هویت مترجم در اینجا تصدیق می‌شود.
ترجمه رسمی در چه مواقعی ضروری می‌شود؟
یکی از مهمترین کاربردهای ترجمه رسمی در اسناد حقوقی مانند استشهادنامه یا وصیت‌نامه است که به دست مسئولین دادگاه در کشورهای خارجی می‌رسد. با این حال، اگر بخواهید محتوای دفترچه بیمه خود را به وکیل خارجی خود نشان دهید، هیچ نیازی به اتلاف زمان، انرژی و هزینه زیاد برای فرستادن مدرک به دارالترجمه رسمی و اخذ تأییدیه از سازمان بیمه یا دفترخانه نخواهد بود.
فردی که برای مهاجرت به ایتالیا با راوشید تماس گرفته بود، حداقل در آن مرحله نیازی به ترجمه رسمی مدارک تحصیلی‌اش نداشت. با این حال، اگر مهاجرت قطعی می‌شد و تصمیم می‌گرفت در این کشور اقامت و گاهی پشت فرمان بنشیند، مجبور بود گواهینامه رانندگی فارسی‌اش را به ایتالیایی یا انگلیسی ترجمه رسمی کند. انتخاب ترجمه رسمی و غیررسمی به مخاطب اسناد و نیازمندی‌های حقوقی بستگی دارد.
در مورد اسناد تجاری و مکاتبات نیز امکان دارد ترجمه رسمی یا غیررسمی شوند، اما مهر و تأییدیه هیچ تضمینی ارائه نمی‌دهد که ترجمه عاری از هر گونه اشتباه باشد. مترجمان بسیار حرفه‌ای وجود دارند که مهارت‌های ترجمه اسناد را بطور تمرینی و عملی در دانشگاه آموخته‌اند ولی در میان صاحبان مهر رسمی نیستند. برنامه نود و عادل فردوسی‌پور را که فراموش نکرده‌اید؟ آن نامۀ پراشتباه نادو به فیفا! مهر و امضای نهادها نمی‌تواند به صحت و دقت ترجمه بیافزاید.
با این حساب، تمام صورت‌های مالی، گزارش‌های حسابرسی، تقاهم‌نامه‌های بازرگانی، نامه‌های اداری و غیره را می‌توان بسته به نیاز و شرایط مقصد به مترجم رسمی یا غیررسمی سپرد. فقط دنبال جایی باسابقه و باتجربه بگردید.
هرگاه تردید داشتید که آیا باید مسیر طولانی‌تر و پرهزینه‌تر در ترجمه رسمی را طی کنید یا مدارک را به‌سادگی به مترجمان حرفه‌ای ولی غیررسمی بسپارید، از فرد، سازمان یا هر محلی که مخاطب شماست پرس‌وجو کنید.
نسخه‌برداری از این مطلب همراه با ذکر منبع مانعی ندارد.
